Jan de Munck

Munck, Jan De

(Hulst 12 sept. 1687 - Middelburg 24 febr. 1768). Landmeter, bouw kundige en sterrenkundige. In 1713 en '14 was hij als landmeter werkzaam op de buitenplaatsen 'Het Huis Om' te Serooskerke en 'Niet altijt Somer' aan de weg van Middelburg naar Veere. In 1715 werd hij als poorter van de stad Middelburg ingeschreven met het beroep meestertimmerman en trouwde aldaar met Catharina Dunewey, dochter van de deken van het timmermansgilde. In 1723 was hij zelf deken van dat gilde en kocht een huis aan de Spanjaardstraat te Middelburg met een daarachter liggend erf dat doorliep tot het Molenwater. Hier bouwde hij voor eigen bewoning in 1735 het huis genaamd 'Het Observatorium' (nu Zuidsingel 126). In 1730 werd hij aangesteld als stadsarchitect van Middelburg. Als zodanig en als particulier architect had hij een belangrijk aandeel in het tot stand komen van de volgende, thans nog bestaande gebouwen te Middelburg: het IJkhuis (nu padvinders huis, Zuidsingelhoek Bleek), de Koepoort (waaraan Baurscheit medewerking verleende), de Lutherse Kerk (1742, Zuidsingel hoek Bree) en een pakhuis buiten de Segeers poort. Hij construeerde een zonnewijzer die aan een gevel van het stadhuis geplaatst werd, met het opschrift 'Praetereunt et imputantur' (de uren gaan voorbij en gij moet er rekenschap over afleggen). Nu heeft deze zonnewijzer een plaats aan een gevel van de Streekschool (v.m. ambachtsschool), Molenwater 8 te Middelburg. Uit persoonlijke belangstelling beoefende hij sterrenkunde en deed zijn waarnemingen op een toren, die hij naast zijn woonhuis had laten bouwen. Zijn berekeningen en waarnemingen betreffen de plaatsbepaling van zijn observatorium, een komeet (1743-'44), een zonsverduistering (25 juli 1748), een conjunctie van de planeet Mercurius met de zon (5 november 1743) en van de planeet Venus met de zon (6 juni 1761). Als erkenning van zijn verdienstelijk werk op dit gebied benoemde prins Willem Carel Hendrik Friso van Oranje Nassau hem in 1747 tot zijn `Astronomus en Observateur in de hemelloop en sterrenkunde'. Voor zijn werken zie bibliografie.

LITERATUUR

J. van der Bilt, Venus tegen de zonneschijf 1761 en 1769. Astronomisch werk van Jan de Munck, Weer- en sterrenkundige overdrukken no. 1, Groningen-Batavia (1940), 32-41. Unger, Monumenten van Middelburg.

AFBEELDING

Voor zichzelf bouwde de Munck aan het Molenwater (Zuidsingel 126) in Middelburg een huis met observatorium (1735). De toren gebruikte hij voor sterrekundige waarnemingen.