ADZ

ADZ in Vlissingen, foto: J. Wolterbeek, ca. 1990, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 87325

Het Administratief Dienstencentrum Zeeland (ADZ) was een bedrijf dat onderdeel was van de sociale werkvoorziening en een samenwerkingsverband vormde waaraan direct of indirect alle Zeeuwse gemeenten deelnamen. ADZ, dat behalve in Vlissingen ook vestigingen had in Goes en Terneuzen, had maximaal ongeveer 350 personeelsleden in dienst. Het ADZ was bedoeld voor werknemers die om welke reden dan ook - meestal lichamelijke of geestelijke handicap - geen deel konden hebben aan het arbeidsproces in het vrije bedrijf en aangepaste werkzaamheden verrichtten voor derden in de administratieve sector, de automatisering en (vooral) de grafische industrie. De werkzaamheden waren er mede op gericht de herintegratie in het reguliere arbeidsproces te vergroten. Het bedrijf werd in 2013 opgenomen in het Middelburgse bedrijf Grafimedia, later in Meulenberg Media.

Geschiedenis van het bedrijf

1969: Het begin

In maart 1969 werd onder de naam 'Sociaal Administratief Centrum' (later ADZ) begonnen met werkzaamheden voor mensen met een beperking. Als huisvesting kon gebruik worden gemaakt van het voormalige gemeentehuis van Souburg. Omdat deze behuizing al snel te klein werd, verhuisde het ADZ in 1972 naar een nieuwbouwpand in Vlissingen. Ook dit pand werd al gauw als te krap ervaren en werd uitgebreid. Tegelijkertijd werden er ook vestigingen in Goes en Terneuzen geopend.

Tussen 1969 en 1977 groeide het aantal werknemers in de drie vestigingen van het ADZ van 53 tot 256 medewerkers. Dit leidde er toe dat in Vlissingen opnieuw huisvestingsproblemen ontstonden. Een (tijdelijke) oplossing werd onder andere gevonden in het huisvesten van een aantal stafdiensten in huurflats in Middelburg. Dit leidde er tenslotte toe dat het ministerie in juli 1980 toestemming gaf voor nieuwbouw aan de Vlissingse Mercuriusweg. Dit gebouw werd bijna drie jaar later, op 3 maart 1983, door prinses Margriet geopend.

Doorgroei

In het begin voerde het ADZ vooral licht administratief werk uit. In de loop van de jaren werd dit uitgebreid met administratieve dienstverlening, een computer servicebureau, een drukkerij en een afdeling waar werkzaamheden werden verricht op het gebied van microverfilming, kopiëren, data-entry en mailingen. Er werd daarnaast ook aan kleurenkopieëren gedaan en er kwam een afdeling detachering die zorgde voor de tijdelijke inzet van ADZ-medewerkers bij bedrijven en instellingen om pieken in de productie op te vangen. Dankzij een actief opleidings- en acquisitiebeleid werd het ADZ-beleid stevig verankerd en wist het bedrijf zich een vaste plaats op de Zeeuwse arbeidsmarkt te veroveren. De toename van de ADZ-activiteiten leidde er toe dat het bedrijfsgebouw van het ADZ in 1990 een flinke uitbreiding onderging. Ook in Goes komt er later een uitbreiding.

Tekorten

Ondanks de groei van het ADZ moesten de Zeeuwse gemeenten jaarlijks tonnen toeleggen op het bedrijf. Dit hing onder andere samen met de ingestelde budgetfinanciering door het Rijk, waardoor tekorten niet meer automatisch werden bijgepast. Via besparingen en verdere professionalisering en een vergroting van de arbeidsproductiviteit probeerde het bedrijf de tekorten te beperken en de bedrijfsresultaten te verbeteren. De meer professionele aanpak leidde op termijn echter niet tot de gewenste resultaten.

Door veranderingen in de wet zag het ADZ zich in 1998 gedwongen een besloten vennootschap (BV) te worden.

Reorganisatie

Eind 2001 werd een ingrijpende reorganisatie aangekondigd bij het ADZ, ook al omdat de drukkerij van het bedrijf niet langer konden voldoen aan de toenemende vraag naar technische hoogstandjes. Dit hing samen met een wet die in 1999 werd ingevoerd waarin de eisen die aan ADZ-personeel mogen worden gesteld, werden verlaagd. ADZ bleef wel actief voor eenvoudiger drukwerk. Ongeveer veertig medewerkers werden overgeplaatst.

Om de kans op overleven op langere termijn te vergroten voerde ADZ gesprekken met meerdere partijen om te komen tot samenwerken. Zo werd in 2003 samenwerking gezocht met reïntegratiebedrijf Lété.

Opnieuw tekorten

Vanaf 2006 kwam het ADZ steeds vaker in zwaar weer terecht. Het bedrijf kampte met grote, oplopende tekorten - vaak meer dan een half miljoen euro per jaar. Onder andere door een verlaging van de rijksbijdrage en grote concurrentie van lagelonenlanden moesten de Zeeuwse gemeenten veel toeleggen op het ADZ. Als gevolg hiervan stelden de Bevelandse gemeenten en Tholen het ADZ een ultimatum. Als het bedrijf voor het eind van het jaar geen stappen zou zetten om beter te draaien, zouden ze de samenwerking opzeggen.

Het ADZ zegde onder andere toe ook eenvoudiger werk aan te zullen bieden. Dat was nodig omdat het niveau van de werknemers ook lager werd. De beste medewerkers stroomden steeds vaker uit naar gewone bedrijven.

Fusie

De problemen bij het ADZ leidden er toe dat de Zeeuwse gemeenten inzetten op een fusie van het bedrijf met andere partners. In Zeeuws-Vlaanderen ging het bedrijf samen met de Dethon, op Walcheren wilde het ADZ samengaan met Lété. Het gefuseerde bedrijf (ADZ/Lété) wilde samen met de Sociale Dienst Walcheren en de Kredietbank Walcheren in het pand van de PZC aan de Edisonweg in Vlissingen gehuisvest worden. De zogeheten 'frontoffice' van de instellingen zou komen in het stadskantoor in Middelburg. Dat wil zeggen dat klanten vanuit heel Walcheren hier terecht konden. De bedoeling was dat deze frontoffice vanaf 1 januari 2010 werkte. Uiteindelijk gingen sociale dienst en Lété/ADZ onder de naam Orionis in augustus 2011 samen in het voormalige PZC-gebouw in Vlissingen.

Drukkerij Meulenberg

In 2011 wordt de drukkerij, de printservice en uitgeverij van de ADZ-vesting in Vlissingen, waar op dat moment nog veertig mensen werken, overgenomen door drukkerij Meulenberg. De overige activiteiten, zoals mailing en verpakking bleven bij Lété/ADZ.

De bedoeling was dat Meulenberg het pand van ADZ aan de Mercuriusweg 12 plus de inboedel zouden overnemen. De veertig werknemers van ADZ bleven in dienst bij Lété (arbeidsmarktintegratie Walcheren), maar werden vanaf dan gedetacheerd bij Meulenberg. De bedoeling was op termijn alle activiteiten aan de Mercuriusweg in Vlissingen te concentreren.

Grafimediapartners

In april 2013 wordt ADZ onderdeel van Grafimediapartners. Naast ADZ maken ook drukkerij Meulenberg, drukkerij Verhage, boekbinderij van de Woestijne, Reliëf partners en Persë textieldruk onderdeel uit van dit nieuwe bedrijf.

Auteur

W. van Gorsel, 2017

Bronnen

Literatuur

• ADZ, Jaarverslag Administratief dienstencentrum Zeeland, Vlissingen: 1981-2001

Sites

• Krantenbank Zeeland
• Omroepzeeland.nl
• Pzc.nl