Pieter Hendrik van der Weijde

Pieter Hendrik van der Weijde
Peter Hendrik van der Weijde op ca. tachtigjarige leeftijd, uit: Peter Henri Van Der Weyde, 'Reminisces of an active life', in: Manufacturer and Builder February (1893).
Geboren	5 februari 1813 Nijmegen
Overleden	18 maart 1895 New York
Beroep	muziekonderwijzer, natuur- en wiskundige en eindredacteur

Pieter Hendrik van der Weijde, geboren op 5 februari 1813 te Nijmegen huwde in 1836 met Jean(n)etta (ook wel: Jeannette) Wilhelmina Lasserre (Willemstad, 1806). Vanaf 1838 was hij (muziek)onderwijzer te Zierikzee, terwijl Jeannette in de jaren veertig een kostschool voor jongedames had. Van hun acht te Zierikzee geboren kinderen overleden er vier jong.

Natuur- en Wiskundige

Advertentie van het fotobedrijf van P.H. van der Weijde in de Zierikzeesche Nieuwsbode van 5 november 1845

Van der Weijde, die in Delft had gestudeerd, deed natuurkundig en wiskundig onderzoek en publiceerde daarover. Zo schreef hij in de ‘Konst- en Letterbode’ van 1841 over de regenboog en in die van 1843 over de uitvinding van de chronometer door Leonhard, over toepassingen van de ‘magneetkracht’ en over zonnewijzers. Van der Weijde beoefende in het midden van de jaren veertig al de fotografie en gaf vanuit Zierikzee een tijdschrift uit over wis- en natuurkunde.

Zierikzeesche Nieuwsbode en - Courant

In memoriam van P.H. van der Weijde in de New York Times van 19 maart 1895

De drukker van het tijdschrift vond het jammer dat de drukletters en -apparatuur maar eens per maand werden gebruikt en verzocht Van der Weijde in 1842 om redacteur te worden van een nieuw te beginnen krant, de ‘Zierikzeesche Nieuwsbode’. Hij nam het aan, maar incognito. De Nieuwsbode werd zo klein afgedrukt dat hij buiten het zegelrecht viel. De Zierikzeesche Nieuwsbode werd een succes, met name door abonnementen bij de vrijzinnigen in de regio, en verscheen na enige tijd op normaal formaat en met betaling van het zegelrecht. Het conservatieve stadsbestuur van Zierikzee verzocht Van der Weijde vervolgens om redacteur te worden van de conservatieve ‘Zierikzeesche Courant’. Hij nam het aan tot hij na enige tijd bij de ‘Zierikzeesche Courant’ ontslagen werd.

Emigratie

In 1846 emigreerde Van der Weijde naar de Verenigde Staten, waarna in 1847 zijn vrouw en kinderen volgden. Hij studeerde in 1856 af aan het New York Medical College en was tot 1859 arts. In dat jaar werd hij aan het pas opgerichte Cooper Institute (officieel: Cooper Union for the Advancement of Science and Art) hoogleraar in de hogere wis- en natuurkunde. Daarnaast was hij hoogleraar in de scheikunde aan het New York Medical College. In 1864 werd voor hem het hoogleraarschap in de Industrial Sciences aan het Girard College te Philadelphia gecreëerd. Enkele jaren daarna keerde hij echter terug naar New York.

Invloed op wetenschap en muziek

Van der Weijde was bekend om zijn uitvindingen: hij had zo’n 200 patenten op zijn naam. De meeste ervan hadden te maken met elektriciteit. Ook ontwierp hij een machine voor het kunstmatig vervaardigen van ijs. Van der Weijde schreef veel over natuurkundige onderwerpen en was onder meer redacteur van het wetenschappelijke tijdschrift ‘The Manufacturer and Builder’. De apparaten waarmee hij experimenteerde, vervaardigde hij, net als in zijn Zierikzeese periode, zoveel mogelijk zelf. Chemische proeven deed hij thuis in een eigen laboratorium. Van der Weijde componeerde muziek, was een virtuoos op de piano en bespeelde meer dan 50 jaar kerkorgels. Zijn zoon Henry van der Weijde (1838-1924) werkte te Londen als portretfotograaf en portretschilder.

Auteur

-Jan Zwemer, 2016

Bronnen

-Krantenbank Zeeland, Zierikzeesche Nieuwsbode, 1-11-1888, pag. 1

-New York Times, 19-3-1895