Adriaen Pietersz. van de Venne

Adriaen Pietersz. van de Venne
Weeldeghe Afbeeldinghe kopergravure naar tekening door Adriaen Pietersz.van de Venne, verscheen voor het eerst in: Alle de wercken, soo oude als nieuwe van den Heer Jacob Cats ...., [Amsterdam, 1655]. Collectie Tekeningen en prenten ZB. Bron: ZB, Beeldbank Zeeland, nr. 320.
Geboren	1589 Delft
Overleden	12 november 1662 Den Haag
Beroep	Schilder, tekenaar, dichter en kunsthandelaar
VIAF	Adriaen Pietersz. van de Venne

Biografie

Leerling van de zilversmid Simon Valck en de grisailleschilder Hieronymus van Diest. Omstreeks 1613 kwam hij naar Middelburg, waar zijn vader en zijn broer, de uitgever Jan van de Venne, reeds gevestigd waren. Hij betrok het huis op de hoek van de Bogardstraat en de Balans. In 1625 vertrok hij naar Den Haag, waar hij tot zijn dood bleef wonen. Van de Venne's vroegst bekende landschappen, meestal met veel figuurtjes gestoffeerd, vertonen duidelijke invloed van de Middelburgse schilders Mattheus Adolfsz. Molanus en Jacob Jacobsz. van Geel. Al spoedig werd hij opgenomen in de kring van Zeeuwse dichters, die de *’Zeeusche Nachtegael’ samenstelde. Als dichter droeg hij hieraan de 'Zeeusche Mey-Clacht' bij, terwijl het 'Tafereel van Sinne-mal' er afzonderlijk aan werd toegevoegd. In zijn Haagse tijd verschenen nog 'Sinnevonck op den Hollandtschen turf (1634) en 'Tafereel van de belachende werelt' (1635). Zijn poëzie is nogal gekunsteld, langdradig en weinig oorspronkelijk.

Adriaen Pietersz. van de Venne had een voorliefde voor 'sinne-mal', humor met een ernstige ondergrond, voor spreekwoorden en woordspelingen. Hierdoor werd hij de ideale illustrator voor de werken van Jacob *Cats, die zijn leven lang zijn opdrachtgever bleef. De illustraties bij 'Sinne- en Minnebeelden', 'Maechdenplicht’, 'Houwelijck', 'Galathee', 'Hofgedachten', 'Ouderdom en Buyten-leven' en andere, zitten vol woordspelingen en symbolen. Na 1621 maakte hij ook veel zelfstandige schilderijen, vooral taferelen met boeren en zwervers, in egaal grijze of bruine toon (grisaille en brunaille) deze geven blijk van sociale bewogenheid en een wrange humor, maar zijn niet altijd eenvoudig te interpreteren. In Den Haag maakte hij ook veel portretten van de stadhouderlijke familie. Hoewel hij maar kort in Zeeland heeft gewoond, was hij geheel en al een vertegenwoordiger van het Zeeuwse culturele leven van zijn tijd. Zijn bekendste werk ‘Het vertrek van een hoogwaardigheisbekleder uit Middelburg’(1615), vaak geduid als het vertrek van Sir Robert Sidney, hangt thans in het Rijksmuseum te Amsterdam, maar zijn schilderijen zijn over vele musea verspreid. Vele van zijn tekeningen bevinden zich in de collectie Catsiania van De Jonge van Ellemeet (nu in de Universiteitsbibliotheek in Leiden). Aan de reproductie van zijn tekeningen werkten tientallen graveurs mee; zelf heeft hij waarschijnlijk nooit gegraveerd.

Tentoonstellingen

Van 30 september 2023 t/m 21 april 2024 werd de grote overzichtstentoonstelling 'de omgekeerde wereld van Adriaen van de Venne' in het Zeeuws Museum in Middelburg georganiseerd, waarbij een grote hoeveelheid werk uit internationale musea te zien was.

Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Bekijk de originele tekst uit de Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Auteur

Red. KZGW

Literatuur

• Franken, Adriaen van de Venne.
• Ising, Een schilderdichter, 126-156.
• Knuttel, Das Gemälde des Seelenfischfangs.
• Bol, Een Middelburgse Brueghelgroep, Van de Venne, 59-79, 128-147.
• Catalogus tentoonstelling Vier Eeuwen Jacob Cats, Brouwershaven/Middelburg 1977.
• Rosmalen-Mann, Cats' illustrator.
• Nagtglas, Levensberichten.
• N.N.B.W. VII.
• Venne, Adriaen van de [Documentatiemap], Zeeuwse Bibliotheek.
• www.biografischportaal.nl