Poortvliet

Poortvliet (poirtvliet, Portvliet, Portfliet)

Luchtfoto van Poortvliet. Foto: Deltaphot Luchtfotografie, 1983. Bron: ZB, Beeldbank Zeeland, rec.nr. 28748

Het dorp: kenmerken

Dorp binnen de nieuwe gemeente Tholen; 1659 inw. (1980); vóór 1 juli 1971 een zelfstandige gemeente waartoe behoorden: Kruijtenburg, Malland (Manlande), Oud-Kerkhof, De Rand en Strijenham. Wapen: Dit is het wapen van de graven van Holland uit het Henegouwse huis, beladen met een rivier of vliet. Het komt voor op de wapenkaart van Smallegange (1696) en werd op 10 november 1819 voor de heerlijkheid bevestigd. Voor de gemeente werd het wapen bij K.B. van 25 jan. 1950 bevestigd.

Vlag

De vlag van Poortvliet, ingesteld bij raadsbesluit van 15 april 1954, is vierkant met zeven banen blauw en wit en heeft het wapen in de bovenhoek. Zij was, oorspronkelijk als draagvlag, omzoomd met blauwwitte franje. Monumenten: De gotische kruiskerk (thans n.h. bezit een achtkantige toren op een vierkante onderbouw uit ca. 1350; het koor is af gebroken; het basilikale schip is in 1450 gebouwd. Van het voormalige slot te Poort vliet is zelfs de ligging niet meer bekend. De korenmolen `De Korenaar' uit 1710 is een zware, ronde, ongetailleerde stenen boven kruier met schuin geschoorde stelling, bouwjaar 1710.

Geschiedenis

Poortvliet was een grafelijk gebied, een port. Het is het enige voorbeeld in Zeeland van een plattelandsdistrict dat van de graaf het stadsrecht kreeg Filips van Bourgondië beloofde op 22 oktober 1462 Poortvliet nimmer van de grafelijkheid te zullen vervreemden. Dit oude voorrecht heeft later bij de verkoop van het ambacht moeilijkheden gegeven. In 1220 wordt al gesproken van Portfliet en Manlande; dit Manlande werd later Malland. Het gebied komt ook voor onder de naam `Bonne', o.a. in een charter van 1237. De naam 'Poort' (Port) is ook wel in verband gebracht met de betekenis van (vlucht)haven. De parochie Poortvliet behoorde tot het dekenaat Zuid-Beveland. Van de kerk (in 1220 genoemd), die oorspronkelijk aan het kapittel van Oudmunster te Utrecht zal hebben behoord, bezat de graaf al in 1325 het patronaatsrecht. Hij droeg priesters voor aan de aartsdiaken van de Dom, zonder zich iets van het kapittel aan te trekken. Ook de tienden waren in handen van de graaf. De kerk die aan St.-Pancratius was gewijd, had sinds 1325 twee pastoorsplaatsen. Het is een vraag of de huidige kerk op de plaats staat van de oudste kerk van Poortvliet Ten oosten van het dorp ligt het Oud-Kerkhof dat wel in verband wordt gebracht met het verdwenen dorp Outport (het oude dorp) en waarover al in 1255 wordt geschreven. In 1535 is de kerk geïncorporeerd bij het kapittel van de Hofkapel in Den Haag. In de kerk waren twee vicarieën gesticht, ter ere van St.-Judocus en de H.Maagd. De Reformatie is in Poortvliet niet vlot verlopen, al was er hier sinds 1580 een predikant, Albertus Hemco Kemno. Vanaf 1836 is er te Poortvliet een Geref. Kerk onder 't Kruis, die in 1887 Ned. Geref. Kerk werd en in 1892 Geref. Kerk.

Auteur

J.A. Trimpe Burger

Literatuur

• Grijpink, Register op de parochiën.
• A. Hollestelle, Geschiedkundige beschrijving van Tholen.
• Kok,Zeeuwse patrocinia.
• S. Muller Hz., De indeeling van het bisdom.
• Post, Kerkelijke verhoudingen.
• Scherpenisse, Poortvliet.
• J.W. te Water, Kort verhaal.
• Zelandia Illustrata X, 530-539.
• C. Dekker, Zuid-Beveland, 354-355.