Hansweert (hannekinswaerde, Hannekijnswaard; In De Volksmond Hanswest)

Hansweert (hannekinswaerde, Hannekijnswaard; In De Volksmond Hanswest)

Enkele jaren vóór het nemen van deze foto zijn de kleine, oude sluizen te Hansweert van water ontdaan. Het exemplaar ten Westen is het enige dat over is van de twee sluizen. Het heeft thans veel weg van een soort fort. Foto: J. Gravemaker, 1997. Bron: ZB, Beeldbank Zeeland, rec.nr. 183244

Het dorp: kenmerken

Dorp in de gemeente Reimerswaal,Zuid-Beveland; tot 1 januari 1970 behorend tot de vroeger zelfstandige gemeente Kruiningen; gelegen aan beide kanten van de zuidelijke uitmonding van het kanaal door Zuid-Beveland; 1905 inwoners (1980). De economische bedrijvigheid omvat onder andere de bouw en reparatie van schepen en voorts de fabricage van cementwaren. Het dorp had een druk scheepvaartverkeer dat door de aanleg van het nieuwe Schelde-Rijnkanaal is verminderd. Hansweert was lang een belangrijke afvaartplaats voor de veren op Vlaanderen: tussen ca. 1500-1880 een particulier veer en van 1866-1943 Provinciale Stoombootdienst op Walsoorden, waarbij de stoomtram van Hansweert naar het spoorwegstation Vlake een onderdeel vormde van de verbinding met oostelijk Zeeuws-Vlaanderen (1913-1933).

Al vroeg beginnen veerdiensten naar Hansweert te varen. Met koetsen rijdt men de reizigers naar het treinstation bij Vlake. Daarna gaat een tram naar Vlake rijden. In de jaren twintig starten de eerste ondernemers met autobussen.

In 1943 overplaatsing van de veerhaven naar Kruiningen (veer Kruiningen-Perkpolder).

Geschiedenis

In 1440 werd binnen de parochie Kruiningen de kapel van O.L.V. en St. Thomas te Hansweert vermeld. Tussen Hansweert en de dijk van Yerseke naar Kruiningen lag voor 1324 reeds een zware binnendijk, de Zanddijk, ter bescherming van de Brede Watering ten westen van Yerseke (de Westwatering) tegen inundatie uit het oosten. Deze dijk beschermde in 1530 en 1532, toen de Oostwatering verdronk, de Westwatering voor katastrofale overstromingen; eveneens in 1808 toen de Scheldedijk bij Hansweert doorbrak en de polder Kruiningen overstroomde.

De Eerste Wereldoorlog verloopt dramatisch voor België. Het leger van koning Albert wordt teruggedrongen. Met het Duitse bombardement van Antwerpen (oktober 1914) vluchten honderdduizenden Belgen naar Zeeland. Via Vlissingen en Hansweert zoeken ze een veilig heenkomen. In boerenschuren, kerken, scholen en dergelijke vinden ze onderdak. In Hansweert overwinteren duizenden va hen in scheepsruimten.

In de Tweede Wereldoorlog raakt Hansweert zwaar beschadigd bij de Duitse inval in 1940. Niet alleen gaan delen van straten in vlammen op, ook de toren van de Rooms-Katholieke kerk verliest zijn spits. Het Nederlandse bunkertje aan de buitenhaven (nu verdwenen) speelt in mei 1940 geen rol van betekenis. Door zijn strategische ligging wordt het dorp diverse keren beschoten. Eind oktober 1944 melden zich hier de Canadese bevrijders.

Bij de ramp van 1953 brak de dijk bij Kruiningen, waardoor het oostelijk deel van Hansweert onder water kwam te staan. Opnieuw was de Zanddijk waterkerend. Hansweert-Oost en de gehuchten Vlake en Schareburg zullen ten behoeve van de verbreding van het Kanaal door Zuid-Beveland worden afgebroken. Met de ontruiming en afbraak is reeds een aanvang gemaakt (1980). Het is de bedoeling, dat bij voldoende middelen de kanaalwerkzaamheden in 1990 gereed zullen zijn.

Varia

Kermis op tweede paasdag en de daarop volgende dinsdag en woensdag.

Auteur

S.J.M. Hulsbergen, J.A. Trimpe Burger. Herzien: W. van Gorsel, 2021.

Literatuur

Zie bibliografie, topografische ingang.

Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Bekijk de originele tekst uit de Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Bronnen

Frank de Klerk