Marie Tak van Poortvliet

Tak Van Poortvliet, Joanna Maria

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

('s Gravenhage 15 febr. 1871 - Dornach (Zwits.) 8 juli 1936). Verzamelaarster van moderne kunst. Dochter van mr. Joannes Pieter Roetert Tak, heer van Poortvliet en Christina L.H.G. van Oordt. Haar ouders lieten haar een groot vermogen na, waarmee zij een collectie schilderijen van beroemde kunstenaars als Mondriaan, Filla, Kandinsky, Léger. Feininger en Marc aanlegde. Zij bezat ook een grote collectie schilderijen van haar vriendin Jacoba van Heemskerck, die sinds 1906 vaak kwam logeren in Marie's huis te Domburg. 'Loverendale'. Zij steunde er de kunstenaars die sinds 1911 in een eigen gebouwtje in Domburg gingen exposeren. Zij publiceerde veel over kunst en bestreed de 'verstandelijke' beschouwing van Mondriaan: 'Voor Mondriaan, wien wij ons uit vroegere jaren doeken en schetsen herinneren, waarin de jubel van het voorjaar, de mystiek van duin en zee heerlijk tot ons sprak, is de lijn tot obsessie geworden. Zijn latere werk mist daardoor dat levende van vroeger, maar is een koude aaneenschakeling van vertikale en horizontale lijnen, waartusschen tegenwoordig zelfs de afwisseling van een cirkeldeel ontbreekt, een abstraktie, die geen eigen taal meer spreekt, maar de synthese is van verstandelijke beschouwingen'. Marie daarentegen stelde de taal van het geestelijke, van het gevoel, centraal. Overtuigd volgelinge van Rudolf Steiner (antroposoof), besteedde zij een deel van haar vermogen aan de stichting van de Rudolf Steinerkliniek te ‘s-Gravenhage. Op haar initiatief en door haar steun werd het bedrijf *"Loverendale" onder Serooskerke op Walcheren opgericht. Zij stond te boek als presidente van de Raad van commissarissen van de N.V. Cultuur Maatschappij Loverendale. De laatste jaren van haar leven bracht Marie Tak in Dornach door, het centrum van de antroposofie. Hetgeen Marie schreef over haar vriendin Jacoba van Heemskerck in een uitvoerige schets (Sturm Bilderbuch VII, 1924) is ook op haarzelf van toepassing: een edel en sterk karakter.

LITERATUUR

Jacoba van Heemskerck 1876-1923, kunstenares van het expressionisme, tentoonstelling Haags Gemeentemuseum, april 1982.