EPZ

Electriciteitsproducent in Zeeland. EPZ is op dit moment voor 70% eigendom van energiemaatschappij DELTA. De andere 30% van de aandelen zijn in handen van Energy Resources Holding (ERH). ERH is opgezet om de verkoop van de Kerncentrale Borssele buiten een deal met het Duitse RWE te houden (zie onder).

EPZ is de eigenaar van de kerncentrale Borssele. Daarnaast bezit EPZ zeven windturbines, met een gezamenlijk vermogen van 17 megawatt. Tevens is zij eigenaar van de kolencentrale Borssele. Deze heeft een vermogen van 427 Megawatt. EPZ telt momenteel ongeveer 450 werknemers.

EPZ

Energiecentrale EPZ foto: J. Wolterbeek, 2000, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 128912

Geschiedenis van het bedrijf

Het begin

De Elektriciteits Produktiemaatschappij Zuid-Nederland (EPZ) werd opgericht in 1987. Het bedrijf ontstond door het samenvoegen van de electiciteitsproductie van het Brabantse PNEM en het Limburgse PLEM. PNEM en PLEM kregen elk 50% van de aandelen EPZ. Op 1 juni 1990 kwam ook de PZEM (later: Delta Nutsbedrijven) er als aandeelhouder bij en kregen PNEM, PLEM en PZEM elk eenderde van de aandelen.

1989: Electriciteitswet

De Electriciteitswet 1989 schrijft voor dat een productiebedrijf een minimumcapaciteit van 2500 MW te hebben. Dit leidt er toe dat een concentratie en schaalvergroting van de elektriciteitsproductie in Nederland plaatsvindt. Eind jaren 80 ontstaan zo vier grote elektriciteitsproducenten: UNA, EZH, EPON en EPZ.

Open dag EPZ; kerncentrale foto: J. Wolterbeek, 2000, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 118792

1991: Kerncentrale EPZ

De kerncentrale in Borssele is vergelijkbaar met een gemiddelde gas- of kolencentrale. Het centrale netto vermogen tussen 1973 en 2006 bedraagt 449 MW. Door de bouw van een nieuwe turbine stijgt dat in 2006 naar 485 MW.

In 1997 vindt in de kerncentrale een grote modernisering plaats, vooral naar aanleiding van de kernramp in Tsjernobyl.

2000: Reorganisatie

In 2000 reorganiseert EPZ. De kerncentrale in Borssele wordt de enige productielocatie en Delta Nutsbedrijven verwerft 50% van de aandelen. Het Brabants-Limburgse Essent (voorheen: PNEM en PLEM) bezit de andere helft van de aandelen. Essent verwerft wel alle overige EPZ-centrales.

Geschil over aandelenpakket

De overname van Essent door het Duitse RWE leidt daarna tot onrust over de eigendomsverhoudingen van EPZ. Delta verzet zich tegen de overname van het aandelenpakket EPZ door de Duitse energiereus. Het leidt zelfs tot een rechtzaak, waarbij wordt beslist dat RWE de EPZ-aandelen van Essent (voorheen: PNEM en PLEM) niet zo maar mogen overnemen. Uiteindelijk zal RWE een minderheidsbelang van 30% accepteren. De kerncentrale komt daarmee niet in Duitse handen. Wel wordt toegezegd dat RWE mag meedoen aan de eventuele ontwikkeling van een tweede kerncentrale in Borssele.

EPZ kolencentrale; steenkool, kolenoverslag foto: J. Wolterbeek, 2006, ZB, Beelbank Zeeland, rec. nr. 113224

Sluiting Kerncentrale?

Vanaf 1993 wordt een groot moderniseringsprogramma (ter waarde van 450 miljoen gulden) in de kerncentrale ingezet. De bediening van de centrale wordt veiliger en er komen meervoudig uitgevoerde veiligheidssystemen. Ook wordt geinvesteerd in het aardbevings- en overstromingsbestendig maken van de centrale. Verder komt er een extra gebunkerde noodstroom- en koelwatervoorzieningen, een nieuwe ergonomische regelzaal en gaan de medewerkers trainen op een simulator.

Ondanks de investeringen wordt in 1994 besloten Borssele eind 2003 - aan het eind van de geplande levensduur - te sluiten. Op initiatief van het EPZ-personeel wordt deze beslissing bij de rechter echter (met succes) aangevochten. Het kabinet Balkenende II oordeelt in 2003 vervolgens dat sluiting onverstandig zou zijn - mede vanwege de inmiddels ondertekende Kyotodoelstellingen. Uiteindelijk wordt op 16 juni 2006 besloten Borssele toch tot 2033 open te houden. In dit zgn. Borsseleconvenant wordt verder afgesproken dat door Delta en RWE een fonds voor duurzame energie zal worden ontwikkeld (250 miljoen euro) waarin extra inkomsten - door het langer open kunnen houden van Borssele - worden gestort. Een deel zal worden gebruikt voor duurzame energie. Na 2033 moet de kerncentrale definitief dicht en moet ze 'duurzaam en veilig' worden ontmanteld. Tot die datum moet Borssele tot de 25% veiligste vergelijkbare watergekoelde kerncentrales van de EU, VS en Canada behoren. Om de vijf jaar zal dit via een benchmark worden gecontroleerd.

EPZ gezien vanaf de Kaloot; windmolens foto: J. Wolterbeek, 2006, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 113223

Borsele 2

Vanaf 2009 is er veel discussie over de bouw van een tweede kerncentrale in Borssele. Zowel Delta als ERH tonen belangstelling. De belangstelling voor de bouw van een tweede centrale komt mede door de toenemende overtuiging dat in de overgangsfase naar meer duurzame bronnen (vooral zonne- en windenergie) kernenergie nodig blijft om de afbouwfase van sterk vervuilende bronnen (vooral olie, gas en kolen) goed te kunnen overbruggen en minder afhankelijk te worden van het buitenland. Het vergunningstraject voor de bouw van een nieuwe centrale neemt overigens wel zo'n 10 jaar in beslag.

Tegen de plannen voor een tweede kerncentrale is veel verzet, onder andere door het plaatselijke actiecomité "Borssele 2, nee!" en de anti-kernenergiebeweging onder aanvoering van Greenpeace.

23 januari 2012 wordt bekend dat Delta voorlopig afziet van exploitatie van een nieuwe kerncentrale. De plannen zijn inmiddels ingehaald door de realiteit. Er is sprake van overcapaciteit door de crisis, wat tot lagere prijzen heeft geleid. Daarnaast is er onduidelijkheid over de verhandelbare rechten voor uitstoot van het broeikasgas CO2. Tenslotte is ook het maatschappelijk draagvlak voor kernenergie na de kernramp van Fukushima (Japan) sterk verminderd.

Kolencentrale

Naast de kerncentrale heeft EPZ ook een conventionele kolencentrale onder haar beheer. Het betreft hier een omgebouwde olie/gasgestookte centrale. Omdat olie teveel is gebaseerd op afhankelijkheid van de OPEC-landen en kolen veel gemakkelijker verkrijgbaar zijn, ligt ombouw voor de hand.

De kolencentrale is direct naast de kerncentrale gesitueerd. De kolencentrale werd in oktober 1987 in gebruik genomen. Vanaf 2000 wordt er in de kolencentrale ook biomassa bijgestookt. Ook industrieel restgas van naastgelegen industrie gaat in de ketel zodat dit niet onnodig moet wordt afgefakkeld. Dat leidt tot aanzienlijke besparingen en minder CO2-uitstoot.

In de jaren 80, een periode waarin er grote zorgen zijn over de gevolgen van de 'zure' regen wordt er geïnvesteerd in rookgasontzwaveling.

De kolencentrale is geen gelukkige activiteit. In 2015 zijn er in vier maanden tijd vier incidenten, waarbij de veiligheid van de werknemers in het geding is en een werknemer om het leven komt. Een jaar eerder wordt ook al duidelijk dat de kolencentrale niet open kan blijven, omdat het niet kan voldoen aan de opgelegde rendementseisen. Deze neergelegde rendementseisen zijn een gevolg van het landelijk gesloten Energieakkoord voor duurzame groei. In het Energieakkoord is afgesproken dat vijf verouderde Nederlandse kolencentrales dicht moeten gaan, waaronder ook de kolencentrale bij Borssele. Dat gebeurt per 1 januari 2016.

Windenergie

Tussen de kerncentrale en de opslag voor radioactief afval (COVRA) is een windpark aangelegd. Door de 7 windturbines wordt samen 55.000 MegaWattuur (MWh) klimaatneutrale energie per jaar geproduceerd. Dit betekent dat ongeveer twintigduizend huishoudens een jaar van stroom voorzien kunnen worden.

Het windpark voorkomt jaarlijks ongeveer 25.000 ton CO2-uitstoot. Het vermogen van de kleinste windturbine bedraagt 0,75 MW, de grootste windturbines hebben een vermogen van 6,15 MW. Het totale vermogen van het windpark is 24 MW.

Auteur

W. van Gorsel, 2017

Bronnen

Website EPZ