Van der Have

Voorgevel oude fabriek Van der Have in Kapelle, bron: PZC, 12 maart 2007, foto: Willem Mieras

Zaadveredelingsbedrijf uit Kapelle.

Begin

Borstbeeld oprichter Daan van der Have, bron: PZC, 12 maart 2007, foto: Willem Mieras

De ontstaansgeschiedenis van het bedrijf Van der Have begint in 1879. In dat jaar start oprichter Daniel Johannes van der Have, afkomstig uit Oosterland, met 200 gulden startkapitaal aan de Biezelingsestraat een boomkwekerij. Deze plek ligt op die van het oude landgoed Gistellis. Vijf jaar later, in 1884, wordt westelijk van het dorp begonnen met de bouw van familievilla Eureka.

Rond 1914 worden de activiteiten van de firma Van der Have uitgebreid met de handel van zaaizaden (vooral gras- en klaverzaden). Als de zoon van oprichter Daniel van der Have afstudeert als plantenveredelaar ontwikkelt zich in het bedrijf ook een veredelingstak. Daarnaast houdt het bedrijf zich ook bezig met tuinarchitectuur. Vanaf 1918 produceert Van der Have ook elektriciteit voor openbare verlichting.

Arbeidsomstandigheden

Het bedrijf Van der Have ontwikkelt zich tot een bloeiende onderneming, waar de arbeidsomstandigheden uitstekend zijn. De werknemers, overwegend arbeiders met een landbouwachtergrond, kunnen bij het bedrijf een vast arbeidscontract krijgen. Iets wat tot die tijd - zeker in de landbouw - nog niet altijd gebruikelijk is. Daarnaast is Van der Have een van de eerste bedrijven die de vrije zaterdagmiddag invoert en bij ziekte het loon doorbetaalt.

Internationale doorbraak

Na de Tweede Wereldoorlog maakt het bedrijf een enorme groei door. Door technische verbeteringen in de landbouw en in het transport transformeert het bedrijf zich tot een onderneming van internationale allure. Zo zijn er contacten met Iran, de Verenigde Staten en Japan. In 1956 kreeg het bedrijf het predicaat ‘Koninklijk’.

Verkoop en doorverkoop

In 1970 wordt de helft van de aandelen verkocht aan de Suiker Unie. Omdat er geen opvolgers klaarstaan om het familiebedrijf over te nemen wordt de andere helft zeven jaar later (1977) verkocht. De keuze voor de Suiker Unie is vooral ingegeven door haar kennis van de suikerbietenveredeling. Dat de directievoorzitter van de Suiker Unie (Marien Geuze uit Poortvliet) een vriend is van Daan van der Have is ongetwijfeld een bijkomend voordeel geweest.

Doordat de Suiker Unie (inmiddels omgedoopt in Cosun) zich in de vingers snijdt met de aankoop van conservenfabrieken wordt het genoodzaakt het Zeeuwse bedrijf in de verkoop te doen. Het bedrijf maakt volgens de nieuwe directie te weinig winst en wordt in 1996 gedeeltelijk doorverkocht aan het Britse zadenbedrijf Zeneca. Zo ontstaat Advanta Seeds, met in Kapelle de toevoeging Van der Have.

Bestand:Van der Have4.JPG

In 2004 trekt Cosun zijn handen helemaal af van Advanta Seeds. De voormalige Suiker Unie wil zich richten op de levensmiddelenhandel en haar landbouwactiviteiten afstoten. Het Zwitserse chemiebedrijf Syngenta koopt Adventa en verkoopt het bedrijf binnen een week door aan het Amerikaanse beleggingsfonds Fox Paine. Met uitzondering van de mais-, sojaboon- en graanbedrijven in Noord-Amerika.

Groupe Limagrain

Het is uiteindelijk het grote Franse zaadveredelingsbedrijf Groupe Limagrain (Limagrain Advanta) die zich profileert als erfgenaam van het oude Zeeuwse bedrijf. Het hoofdkantoor wordt gevestigd in het oude onderzoekscentrum in Rilland. Overigens wordt in oktober 2006 de graszadenpoot overgedaan aan het Deense DLF Trifolium. Het kweekbedrijf Van der Have (met name in graszaden, suikerbieten, granen, mais en uien) bestaat feitelijk dan niet meer.

Bij Van der Have werkten ooit meer dan 300 mensen. Tegenwoordig zijn dat er minder dan een derde van dat aantal.

Organisatieschema, bron: PZC, 12 maart 2007

Auteur

W. van Gorsel, 2016

Bron

Krantenbank Zeeland, PZC, 12 maart 2007