Ate de Jong

Ate de Jong
Ate de Jong. Foto: Wikimedia Commons, 1976
Geboren	1 januari 1953 Aardenburg
Beroep	filmregisseur, scenarioschrijver, filmproducent, schrijver en acteur

Ate de Jong is een uit Zeeuws-Vlaanderen afkomstige Nederlandse filmregisseur en filmproducent.

Achtergrond

Ate de Jong groeide op in Aardenburg in een uit Friesland afkomstig Hervormd gezin met zes kinderen. Zijn vader was elektricien en zijn ouders hadden een electriciteitszaak. Als opgroeiende puber is Ate de Jong vaak te vinden op de racefiets, in de plaatselijke wielerclub. Ook speelde hij trompet in de plaatselijke harmonie. Een grote slag voor het gezin De Jong was het onverwachte dood van Ate’s oudere broer Ruurd, die op 17-jarige leeftijd aan een hartkwaal overleed. Vooral Ate’s vader kwam deze kwaal nooit meer te boven.

Opleiding

Na de lagere school slaagde Ate de Jong in 1970 aan het Oostburgse Koningin Wilhelmina Lyceum voor het HBS-B diploma. Hoewel hij nog maar één keer een bioscoop ('Het wonder der liefde' van Oswald Kolle) had bezocht en zijn filmervaring vooral bestond uit het kijken naar Belgische en Franse films op de televisie, vertrok Ate de Jong als zeventienjarige naar de Filmacademie in Amsterdam. Daar was hij de jongste student. Eén van de 27 studenten van de zevenhonderd die werd aangenomen. In zijn Amsterdamse studententijd werd Ate de Jong vooral begeleid door de directeur van de Filmacademie, Anton Koolhaas, die wel wat zag in de jonge Zeeuws-Vlaming. ‘Die jongen heeft zulke blauwe, eerlijke ogen, die moeten we hebben’, zou Koolhaas gezegd hebben. Het zijn de jaren waarin De Jong zich langzaam losmaakte van zijn ouderlijk milieu en het traditionele geloof. Aan de Filmacademie studeerde hij in 1972 af. Zijn eindexamenfilm, 'De omgekeerde God', was een korte speelfilm van 35 minuten. De opnames van deze film, die goede kritieken kreeg, namen slechts twee weken in beslag.

Filmmaker

Jan Poortvliet als speler van PSV (1976), bron: Krantenbank Zeeland, PZC, 23 augustus 1976, pag. 9.

Zijn eerste speelfilm, 'Blindgangers' (1977), bekostigde Ate de Jong ten dele nog zelf, voor zijn volgende producties, 'Dag Dokter' (1978) en 'Bekende gezichten, gemengde gevoelens' (1980) kan hij uitbrengen vanwege kleine distributiegaranties. Zijn grote doorbraak in Nederland beleefde Ate de Jong in 1981 met de film 'Een vlucht regenwulpen'. Een film waarin De Jong ook autobiografische elementen, zoals de worsteling met het geloof, verwerkt. Op de film, naar het boek van schrijver Maarten 't Hart, kwam een miljoenenpubliek af. Toch kreeg hij ook kritiek van medefilmmakers, die deze productie te opportunistisch en te commercieel vonden en van mening waren dat hij zijn oren teveel naar de producent liet hangen. Na het succes van Een vlucht regenwulpen regisseerde Ate de Jong opnieuw een film die was gebaseerd op een boek: Brandende Liefde (1983), naar een boek van Jan Wolkers. Ook deze film werd een succes, zij het minder dan zijn vorige film. Ruim 400.000 bioscoopbezoekers trok de film. Na 'Een vlucht regenwulpen' en 'Brandende liefde' wilde regisseur Ate de Jong een filmproject aangaan dat niet was gebaseerd op een boek. Al enige jaren liep hij rond met het idee een film te maken over Friedrich Weinreb, een Joodse man die tijdens de Tweede Wereldoorlog honderden joden zou hebben gered, maar later werd gezien als een collaborateur en oplichter. De film 'In de schaduw van de overwinning' (1986) was daarnaast gebaseerd op de laatste levensjaren van verzetsstrijder Gerrit van der Veen. De film was een matig succes in de bioscopen.

Hollywood

Nadat Ate de Jong zijn sporen in Nederland inmiddels verdiend had en zijn spaarcenten inmiddels op waren vertrok hij naar de Verenigde Staten. Gelokt door de goede recensies in de VS op zijn laatste film, de hogere filmbudgetten en waardering mocht hij daar in 1987 een aflevering voor de populaire serie Miami Vice maken. Een paar jaar later, regisseerde hij er de films ‘Drop Dead Fred’ (1991) en ‘Highway to Hell’ (1992). ‘Drop Dead Fred’ was een groot succes, maar opvolger ‘Highway to Hell’ was een artistieke en commerciële flop. Jaren later, in 2016, publiceerde De Jong het boek De stalen madonna (ISBN 978-90-443-4796-8). Dit boek was voor een deel gebaseerd op zijn persoonlijke ervaringen in Hollywood.

Terug naar Nederland

Na zijn avontuur in de Verenigde Staten keerde Ate de Jong terug naar Europa en vestigde zich twaalf jaar lang in London. Daar maakte hij de speelfilm ‘All men are mortal’ (1995). Deze film was eveneens een tegenvaller. Voor de Duitse televisie maakte hij vanaf 1996 drie succesvolle televisiefilms en voor de VPRO regisseerde hij de kinderserie ‘Eine kleine Nachtmerrie’.

Mulholland Pictures

In 1998 richtte Ate de Jong met Jeroen Krabbé en Edwin de Vries de productiemaatschappij Mulholland Pictures op. De Jong was in die rol coproducent van de speelfilms Left Luggage (1998), Enigma (2001), The Discovery of Heaven (2001), Fogbound (2002) en Zomerhitte (2008). Ate de Jong werkte in 1998 ook mee aan de Duitse actieserie ‘Strassen von Berlin’. Eind 2012 regisseerde De Jong de Nederlandse speelfilm Het Bombardement met zanger Jan Smit in de hoofdrol. De film, over het bombardement op Rotterdam op 14 mei 1940, werd echter niet het commerciële succes wat velen hadden gehoopt.

Filmografie

• Alle dagen feest (1976)
• Blindgangers (1977)
• Dag Dokter (1978)
• Bekende gezichten, gemengde gevoelens (1980)
• Een vlucht regenwulpen (1981)
• Brandende liefde (1983)
• In de schaduw van de overwinning (1986)
• Drop Dead Fred (1991)
• Highway to Hell (1992)
• All Men Are Mortal (1995)
• Wenn ich nicht mehr lebe (1996)
• Wenn der Präsident 2x klingelt (1997)
• Fogbound (2002)
• Zomerhitte (2008)
• Ek lief jou (2011)
• Het bombardement (2012)
• Deadly Virtues: Love.Honour.Obey (2014)
• Love is thicker than water (2016)

Andere activiteiten

Ate de Jong is vooral bekend als filmregisseur en producent. Toch was hij ook als schrijver actief. Behalve ‘De Stalen Madonna’ (2016) schreef hij in 2019 ‘Onder de rode loper’. In deze thriller verwerkte De Jong feiten uit zijn eigen filmcarrière. Naast het schrijverschap was Atie de Jong ook actief als filmjournalist voor binnen- en buitenlandse tijdschriften.

Bronnen

• Ate de Jong documentatiemap) (Middelburg: Zeeuws Documentatiecentrum, 2010)
• [Krantenbank Zeeland]

Auteur

W. van Gorsel, 2024