Zeeland Nazomerfestival

Zeeland Nazomerfestival

Affiche van het Zeeland Nazomer Festival 2009, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 23949

Zeeland cultuurmaand en oprichting ZNF

Het Zeeland Nazomerfestival begon oorspronkelijk met de eerste Zeeland Cultuurmaand die in 1989 plaats vond op initiatief van de provincie Zeeland. Het idee van deze Cultuurmaand was om met culturele evenementen voor langere tijd toeristen naar Zeeland te trekken en tegelijkertijd de provincie Zeeland op de kaart te zetten. Na enkele succesvolle edities werd in 1993 de Stichting Zeeland Cultuurmaand opgericht. Dit was een overkoepelende organisatie voor de regionale festivals die waren ontstaan. Uiteindelijk veranderde deze stichting de naam van haar evenement naar Zeeland Nazomer Festivals. Dit evenement zou plaats vinden tijdens de eerste drie weken van september en bovendien een overkoepelend thema hebben. Bij de tiende editie in 1993 werden er theatervoorstellingen op locatie gespeeld. In 1999 werd het concept van de Zeeland Nazomer Festivals uitvoerig besproken, waarna in 2000 het huidige plan ontstond voor een twee weken durend festival: het Zeeland Nazomerfestival. Onderdeel van dit concept was het gegeven van vier in eigen beheer geproduceerde voorstelling op locatie, waarvan er één zou rondreizen door de gehele provincie. Als hart van het festival werd het Abdijplein in Middelburg aangewezen. Centraal stond bovendien de samenwerking tussen Nederlandse en Vlaamse theatermakers.

Start Nazomerfestival

De eerste editie van het Zeeland Nazomerfestival vond plaats in 2001. De openingsvoorstelling was Ship of Troy, een voorstelling gebaseerd op Henry Purcell’s opera Dido and Aeneas, en werd uitgevoerd op Neeltje Jans. De voorstelling was een zodanig succes dat hij een jaar later werd hernomen op het Over het IJ Festival in Amsterdam.

Uitvoering door danshuis van het zuiden in het kader van het Nazomerfestival, affiche, 1 september 2007, Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 22416

In 2005 werd het Nazomerfestival uitgeroepen tot Beste Regio Evenement van Nederland. Datzelfde jaar plaatste het Vlaams dagblad De Morgen het festival op nummer vijf in haar top tien van 's werelds beste zomerfestivals. Ook in 2005 werd het Nazomerfestival opgenomen in het Kunstenplan 2005-2008, waardoor ze structurele rijkssubsidie kreeg. Echter trok het provinciebestuur de helft van haar bijdrage in. Het festival werd wel gesteund door het Prins Bernard Cultuurfonds, dat een landelijke tournee maakte met de Nazomerfestivalversie van Goethe's Tasso. Het Fonds voor de podiumkunsten stelde bovendien subsidie in het vooruitzicht, mits de provincie de fondsbijdrage zou verdubbelen.

Na verloop van tijd schakelde de organisatie om tot Theaterproductiehuis Zeelandia, dat sinds 2007 gevestigd is aan de Hoogstraat in Middelburg. Het doel van dit productiehuis was het produceren van theater binnen Zeeland; niet alleen voor het Nazomerfestival, maar ook het hele jaar door voor schouwburgen, theaterzalen en dorpshuizen. Reizende Zeelandia-producties speelden door heel Nederland. Sinds 2009 is het productiehuis deel van de rijksbasisinfrastructuur voor de kunsten. Tot 2008 was Ruud van Meijel directeur van het bedrijf; het jaar daarop werd het overgenomen door Henk Schoute. De programmering van het festivalhart werd aangevuld met kleinere, bestaande locatievoorstellingen en het festival werd meer één geheel: bezoekers van de locaties werden gestimuleerd ook het festivalcentrum op het Abdijplein bezoeken. Voor het eerst vonden er ook activiteiten in de stad zelf, buiten het Abdijplein, plaats, zoals interviews en discussies, master classes, workshops en dans in etalage. Het festival kreeg meer naamsbekendheid.

Theater op locatie

Terugblik op Zeeland Nazomerfestival 2010 op Omroep Zeeland

Uitvoering van 'Kustpijn paardenkracht' van Carmen Schabracq op het strand van Zoutelande, 30 augustus 2018, foto: J. Francke

Het festival kent verschillende manieren van theater maken. Koninklijke Maatschap de Wilhelminapolder vroeg het festival om een voorstelling te maken ter ere van haar 200^ste verjaardag. Het resultaat was De Storm (2009). Soms worden bestaande producties tot nieuwe versies gemaakt zodat ze geschikt zijn voor locatietheater. Andere keren worden er nieuwe toneelteksten geschreven in opdracht van het festival en geïnspireerd op een locatie of een specifiek Zeeuws thema. Voorbeelden zijn Coupure (2002), over de watersnoodramp, en Vloed (2007), over de dreigende ontpoldering van de Hedwigpolder. Ook is het mogelijk dat er gezocht wordt naar een locatie bij een vooraf geprogrammeerd stuk. Zo stond vast dat de locatie van Der fliegende Holländer (2006) bij Terneuzen moest liggen, omdat dat volgens de legende de vertrekplaats van kapitein Van der Decken is. De precieze locatie echter moest nog bepaald worden.

Een belangrijk onderdeel van het Zeeland Nazomerfestival is locatietheater, dat er op gericht is de theatraliteit de Zeeuwse omgeving in beeld te brengen. Theatermakers halen inspiratie uit het Zeeuwse landschap. Door middel van licht, geluid en decor proberen ze de Zeeuwen anders naar hun omgeving te laten kijken. Voorwaarde is wel dat de locatie de voorstelling meerwaarde geeft. Er moet een causaal verband zijn tussen de thematiek van de locatie en die van de productie. Een voorbeeld is de voorstelling Kwartet (2008) door Heiner Muller, een toneelbewerking van de liefdesintrige in de vorm brievenroman die de Fransman Pierre Choderlos de Laclos in 1782 publiceerde onder de titel Les liaisons dangereuses. Deze voorstelling werd opgevoerd in de COVRA in Borssele, in de ontvangsthal waar radioactief afval word binnen gebracht. De voorstelling Diep in het bos (2004) werd opgevoerd in het Poelbos bij Goes. In 2002 hield de aannemer van de Westerscheldetunnel de bouw drie weekeinden op zodat de opera The Lighthouse daar opgevoerd kon worden.

Naast theater heeft het Nazomerfestival een muziekprogrammering waarin het nieuw (vaak Vlaams) muziektalent presenteert. Zo gaven Gabriel Rios en Admiral Freebee hun eerste concerten op het festival. Naast muziek biedt het Nazomerfestival een literatuurprogramma en is er plaats voor beeldende kunst.

Omroep Zeeland in gesprek met Stefan Perceval en Bram Kwekkeboom over De Zwarte van Walcheren

Auteur

-Sanne Thierens (UCR), 2012

Literatuur

-Sarneel, Marjon en Anja de Groene (eindred.), Zeeland Nazomerfestival – Het landschap in de hoofdrol (Yerseke: Drukkerij Zoetewij, 2010).