Lodewijk van den Berg

Lodewijk van den Berg
Zeeuwse ruimtevaarder Lodewijk van den Berg, foto: Jaap Wolterbeek, ca. 1988, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 86500
Geboren	24 maart 1932 Sluiskil
Overleden	16 oktober 2022
Beroep	Chemisch ingenieur, astronaut
VIAF	L. van den Berg

Biografie

Lodewijk werd te Sluiskil geboren als zoon van Gaston van den Berg en Elsa Stubbe met wie hij op 3 februari 1929 trouwde. Het echtpaar vershuisde van Brussel naar Sluiskil, waar Gaston als financieel directeur werkte voor de kunstmestfabriek de Compagnie Belge de l'Azote (het tegenwoordige Yara). Ze woonden in het villapark van de fabriek op nr. P72. Lodewijk had twee zussen (Mirjam en Jessonda) en een jongere broer (Peter). Door bijles van de juf aan zijn oudere zus was Lodewijk al op zesjarige leeftijd de stof van de eerste klas meester en kon zodoende meteen doorstromen naar de tweede klas van de lagere school. In 1943 werd Lodewijk van den Berg door zijn ouders naar de kostschool in Rolduc/Kerkrade gestuurd, waar ook zijn ouders eerder op zaten. Hij behaalde het gymnasium-B diploma op kostschool in Sittard. Vervolgens studeerde hij tussen 1949 en 1961 chemische technologie aan de Technische Hogeschool en Universiteit van Delft. Tijdens zijn studie was hij lid van studentenvereniging Virgiel en roeide hij bij Proteus. Hij studeerde in 1961 af en verhuisde naar de Verenigde Staten, waar hij verder studeerde aan de universiteit van Delaware. In de VS trouwde Van den Berg in 1968 met Jacqueline Barbara Marvel. Het paar kreeg twee kinderen: Patricia (1970) en Christopher (1974). Van den Berg specialiseerde zich in het 'kweken' van kristallen, en behaalde in 1972 zijn PhD en ging voor EG & G Corporation werken. Met zijn kristallen kon gammastraling worden gedetecteerd. Dit werd beschouwd als een spionagegevoelige vinding; daarom moest hij Amerikaans staatsburger worden. Het Amerikaans staatsburgerschap werd hem in 1975 verleend.

Van den Berg vroeg de NASA om kristallen te kweken bij gewichtloosheid. NASA dacht dat het gemakkelijker zou zijn om een kristallenkweker op te leiden tot ruimtevaarder dan andersom, en vroeg Van den Berg acht personen op te geven. Deze kon echter maar zeven wetenschappers bedenken, waarop NASA besloot om Van den Berg als achtste op de lijst te zetten. Hij slaagde met gemak voor de eerste test, die de wetenschappelijke achtergrond van de kandidaten testte. Vervolgens kwam hij tot zijn grote verbazing ook door de tweede psychologische en conditionele test. Daarmee was hij in ieder geval de reserve. Na een opleiding van tweeënhalf jaar werd hij ten slotte door NASA gekozen als de 'prime'.

Ruimtereis

Zeeuwse ruimtevaarder Lodewijk van den Berg en zijn familie brengen de Zeeuwse vlag terug die hij meenam in de ruimte, links CdK Boertien, foto: Jaap Wolterbeek, ca. 1988, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 86500

Van den Berg werd op 29 april 1985 gelanceerd, aan boord van het ruimteveer de Space Shuttle Challenger, missie STS-51-B. Aan boord nam hij de vlag van Zeeland en van Axel mee, die later bij de provincie en zijn geboortedorp werden overhandigd. Na ruim 168 uren (7 dagen) in de ruimte te zijn geweest landde hij op 6 mei weer op aarde. Van den Berg was tijdens de terugkeer door de dampkring in slaap gevallen, maar werd drie minuten voor de eigenlijke landing weer wakker. Van den Berg, en niet Wubbo Ockels, was daarmee de eerste in Nederland geboren ruimtevaarder, een wijdverbreid misverstand (Ockels ging pas zes maanden later). Het actualiteitenprogramma Netwerk zond op 7 april 2004 een documentaire over Van den Berg uit, onder de titel De 'vergeten astronaut' , waarmee Van den Berg voor het eerst landelijke bekendheid kreeg als eerste Nederlandse ruimtereiziger.

lezing door Lodewijk van den Berg en André Kuipers in de Nieuwe kerk georganiseerd door volkssterrenwacht Philippus Lansbergen, 19 november 2005, affiche, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 20361

In 2005 organiseerde volkssterrenwacht Philippus Lansbergen in Middelburg (Zeeland) een drukbezocht symposium waarbij zowel Lodewijk van den Berg alsook astronaut André Kuipers aanwezig waren.

Van den Berg werkte anno 2007 als chief scientist bij de Constellation Technology Corporation. Hij kweekte toen nog elke dag kristallen, wat hij zelf beschouwt als een soort tuinieren. Hij bestudeerde hoe kristallen uit damp of een oplossing kunne ontstaan Nodig voor het ophelderen van de structuur van complexe eiwitten. Suiker en zout kristalliseren makkelijk maar bij complexere eiwitten werkt zwaartekracht negatief en dat ontbreekt in de ruimte. De kristallen worden onder meer gebruikt door het Internationaal Atoomenergie Agentschap.

Eerbewijzen

• Op 28 september 2007 werd de planetoïde (11430) Lodewijkberg naar hem vernoemd. De planetoïde heeft een doorsnede van circa 3,5 km en draait tussen de planeten Mars en Jupiter, op een gemiddelde afstand van 330 miljoen km om de zon. Planetoïde (11430) Lodewijkberg doet 3,27 Aardse jaren over een volledige omloop.
• Op 31 mei 2013 werd in Sluiskil een borstbeeld ter ere van Lodewijk van den Berg onthuld. Het beeld werd gemaakt door Jozef van Mierlo uit Groede.

Auteur

• J. Francke, 2022.

Literatuur

• Loek van Hecke, Sluiskil. Een bijzonder dorp (Sluiskil, 2016) 181-195.
• Gert van Engelen, 'Niet Wubbo maar Lodewijk van den Berg was de eerste', in: Delft Integraal nr. 3 (2005) 22-26
• 'Lodewijk van den Berg', in: BN|de Stem, 6 augustus 2009.
• 'De kristallenkweker die bij toeval astronaut werd', in: NRC 17 december 2022, p. E31.