Geeraert Brandt

Geeraert Brandt
Geeraert Brandt, prent door Pieter Gunst, ca. 1700.
Geboren	25 juli 1626 Amsterdam
Overleden	12 oktober 1685 Amsterdam
Beroep	Remonstrantse theoloog, dichter en historieschrijver
VIAF	G. Brandt

Biografie

Brandt werkte aanvankelijk als instrumentmaker, maar wendde zich tot de theologie onder invloed van zijn vrouw, Suzanne van Baerle, die hij had leren kennen toen hij door zijn dicht- en toneelwerk in contact gekomen was met Amsterdamse literaire kringen (Vondel, Hooft en Brederode). Hij werd Remonstrants predikant te Amsterdam, waar hij vanwege gebleken belangstelling voor kerkgeschiedenis, van de Broederschap in 1657 opdracht kreeg een vervolg te schrijven op de ‘Kerkelyke Historie’ van Uitenbogaert. Brandt nam de opdracht aan en publiceerde in 1671 deel 1 en in 1674 deel II van zijn Historie der Reformatie. Na zijn overlijden verschenen nog twee delen, bezorgd door zijn zoon Johannes. Het werk is nog steeds een belangrijke bron voor onze kennis van de Reformatie maar vond bij verschijnen, vanwege zijn duidelijke Remonstrantse inslag, geen onverdeelde instemming. De Noordhollandse Synode deed zelfs een poging de boeken bij Plakaat te laten verbieden. Fel trok ook de Zeeuwse predikant Melchior Leydecker tegen Brandt van leer.

Standaardwerk over De Ruyter

Bij Brandt's overlijden was ter perse het werk waarmede hij zich voor Zeeland grote verdienste heeft verworven: 'Het leven en bedryf van den Heere Michiel de Ruiter' (Amsterdam 1687, herdrukt 1701, 1722, 1750). 'Een werk, dat alleen zijnen naam onsterfelijk gemaakt hebben zou, en waarvan getuigd wordt, dat hij honderd dagen, veertien uuren daags, daaraan gearbeid heeft' (Kok). Dit boek is nog steeds belangrijk vanwege de gedegen bronnenstudie. De Ruyters zoon, Engel, gaf in 1681 opdracht aan Brandt om de biografie van zijn vader te schrijven en verschafte hem veel persoonlijke informatie, gaf hem inzage in de journalen van zijn vader, zijn brieven en zijn aantekeningen. Het is nog steeds een standaardwerk en meermalen als facsimilé herdrukt. Brandt's vader, die een Middelburger van geboorte was, heeft hem bij het schrijven wellicht geïnspireerd. Zowel Brandt als Engel de Ruyter zouden de publicatie niet meer meemaken. Wel gaf Engel Brandt nog 400 gulden honorarium. Brandts zonen Caspar en Johannes voltooiden het werk.

Bibliografie

Illustratie in het binnenwerk van de eerste biografie van De Ruyter van Geeraardt Brandt uit 1687, foto, Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 146919

• Het leven en bedryf van den Heere Michiel de Ruiter, Hertog, Ridder, &c. L. Admiraal Generaal van Hollandt en Westvrieslandt (Amsterdam, 1687).
• Vibeke Roeper en Remmelt Daalder (red.), Het leven van Michiel de Ruyter (Amsterdam, 2015).
• Het leven van Joost van den Vondel (Amsterdam, 1682).
• G. Brandts Daghwyzer der geschiedenissen; kortelyk behelzende verscheide gedenkwaardige zaken, op elken dag van 't jaar, door de gansche werelt voorgevallen; met de geboorte- en sterfdagen van vermaarde vorsten, helden, geleerde mannen en kunstenaren ('t Amsterdam, 1689).
• Het leven van Pieter Corn. Hooft, en de Lykreeden ('s-Gravenhage, 1932).

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Bekijk de originele tekst uit de Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Auteur

A. Teunis, herz. Johan Francke (2012)

Literatuur

• De Haas, Leven van Geeraert Brandt.