Marinus van den Boezem

Marinus van den Boezem
Boezem samen met zijn vrouw Maria-Rosa tijdens Forum 1977, foto: Jaap Wolterbeek, Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 126182
Geboren	28 januari 1934 Leerdam
Beroep	Beeldend kunstenaar
VIAF	Marinus van den Boezem

Beeldend kunstenaar, werkzaam in Middelburg, waar hij 1979 directeur van het Zeeuws Instituut voor Kunstzinnige Vorming was; sindsdien werkte hij als lector aan de Technische Hogeschool te Delft. Sinds 1960, toen hij een gedeelte van een Hollandse polder tentoonstelde, is hij één van de actiefste Nederlandse kunstenaars op het gebied van de objecten- en ideeënkunst.

Opleiding

Boezem werd al vroeg gefascineerd door kunst. Hij werkte een tijdje als voluntair op de afdeling vormgeving van de glasfabriek in zijn geboorteplaats. Vervolgens ging hij studeren aan de Artibus Academie te Utrecht. Na een jaar stapte hij over naar de Vrije Academie te Den Haag. Tot in de jaren zestig was hij vooral bezig als kunstschilder en tekenaar.

Kunstwerken

Boezem toont een maquette van een ontwerp voor een kunstwerk met de kathedraal van Reims als onderwerp, foto: Jaap Wolterbeek, 1985, Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 126374

De groene kathedraal in het Kathedralenbos aan de Tureluurweg in Almere (1987-1996). In een naastgelegen stuk bos ligt dezelfde sculptuur in negatief in het landschap, foto: Brbbl, bron:Wikimedia Commons

Omdat het illusionaire van het schilderen hem niet meer zo aansprak stapte Boezem over naar het vervaardigen van objecten. Dat noemde men toen environments, tegenwoordig spreken we van installaties. Die installaties passen binnen de conceptuele kunst of ideeënkunst. Samen met Ger van Elk en Jan Dibbets is Boezem als de grondlegger van de conceptuele kunst in Nederland te beschouwen. Boezem maakte onder meer sculpturen met lucht als materiaal, hing beddegoed uit de ramen van het Stedelijk Museum in Amsterdam (opschudden die kunstwereld) en signeerde de lucht boven deze stad. Een fraaie vorm van de kunst van Boezem is zijn verlangen te vliegen in de performance 'L 'uomo volante', die in 1979 in de Vleeshal in Middelburg werd opgevoerd. Boezem hing, gekleed in een vliegenierspak met trouwen op zijn rug een spiegel overeind die even zwaar als hijzelf was. Toen het gewicht niet meer te houden was viel de spiegel naar achteren, waarbij het leek alsof Boezem omhoog schoot, maar na een seconde viel de spiegel in scherven op de vloer. Boezem legt in al zijn werk begrippen als tijd, ruimte en licht. De gotiek bleek een belangrijke inspiratiebron te vormen. De kathedraal van Reims heeft voor Boezem het perfecte grondplan. Die plattegrond vervaardigde hij onder andere in steen, in basaltblokken en in wijnglazen. De meest bekende variant daarvan werd echter ‘de groene kathedraal’ in Almere (1987-1996), uitgevoerd in 174 Italiaanse populieren in de Flevopolder. Hoewel Boezem bij aanvang van het project de kathedraal langzaam wilde laten vervallen (hetgeen ook gebeurde door het afsterven van bomen na een januaristorm in 2018), kwam hij daar in 2019 van terug toen in overleg met gemeente Almere, provincie Flevoland en Staatsbosbeheer werd besloten de bomen te herstellen. De context van de kathedraal van bomen was inmiddels gewijzigd De aanleg van de wijk Oosterwold maakt dat de kathedraal in de toekomst in ontwikkeld stadsgebied zal staan.

Middelburg

In de jaren zeventig ging Boezem les geven en kwam hij naar Middelburg, waar hij directeur van het Zeeuws Instituut voor Kunstzinnige Vorming werd (1975-1978). Van 1979-1985 was hij buitengewoon hoogleraar aan de Technische Universiteit Delft. De gereconstrueerde Middelburgse Korenbeurs vormde hij in 1975 om in het ‘Podio del Mondo per l’arte’, waar hij bevriende (conceptuele) kunstenaars uitnodigde een werk te maken. Hij nam aan vele avantgarde-exposities en manifestaties deel.

Ideeën

In 1964 liet Boezem zich gestoken in een pak met een diplomatenkoffer in zijn hand fotograferen. Wandelend ging hij op zoek naar een potentiële opdrachtgever. In de koffer zaten tekeningen voor 'shows' die hij op bestelling kon realiseren. Dat was een andere benadering van de beeldende kunst dan voorheen. In plaats van de uitvoering stond de idee centraal. Het materiaal sloot daarbij aan en de uitvoering daarvan kon Boezem ook elders uitbesteden als dat nodig was. Boezem werd een van de vormgevers van het landschap van de eigentijdse beeldende kunst. Hij gebruikte daarvoor vaak bestaande objecten en niet artistieke materialen. Daarbij combineerde hij een nuchtere kijk op de wereld met grootse daden (zoals het signeren van de lucht met zijn naam, die vervolgens weer verdampte). Boezem zoekt tegenstellingen op die hij vervolgens in balans brengt.

Installatie van Boezem tijdens een tentoonstelling in de Vleeshal in Middelburg, foto: Jaap Wolterbeek, 1990, Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 108399

Werk met vrouwen en dochter

Met zijn vrouw Maria-Rosa organiseerde Boezem van 1977 tot 1987 Forum, ontmoetingen van kunstenaars en publiek, waarbij vaak de top van de internationale avant0garde aanwezig was. Inmiddels werkte Boezem ook met zijn dochter Natasja samen aan geluidprojecten op het Abdijplein van Middelburg. en realiseerden zij de installatie 'Het syndroom van Stendhal.'

Tentoonstellingen

Ter gelegenheid van zijn 65ste verjaardag werden in 1999 maar liefst drie tentoonstellingen aan zijn werk gewijd. In 2015 werd in de Vleeshal en de Kabinetten van de vleeshal de overzichtstentoonstelling 'Boezem en Co.' georganiseerd van 20 april t/m 25 mei.

Auteur

-AJB, herz. Peter Sijnke, 2012 en Johan Francke, 2015.

Bronnen

• Edna van Duyn en Frans Jozef Witteveen, Boezem, oeuvre catalogus (Bussum: Toth, 1999).
• Kunst uit Zeeland. Catalogus tentoonstelling Vleeshal Middelburg 1979.
• Marinus Boezem [documentatiemap], (Middelburg: Zeeuwse Bibliotheek, 2008).
• Krantenbank Zeeland,Nico Out,'Boezems kunst in vogelvlucht', in: Provinciale Zeeuwse Courant, 16 april 2015, pag. Uit 2-3
• Boezem en Co.