Archibald Laidlie

Laidlie, Archibald (Kelso (Schotland) 1727 – Salisbury (Connecticut/VS) 14 november 1779) Predikant van de Schotse gemeente in Vlissingen, en van de Hervormde gemeente in New York

Archibald Laidlie, foto:National Archive United States of America

Jeugd en studie

Archibald Laidlie werd in 1727 geboren in Kelso in Schotland. Hij studeerde theologie in Edinburgh om in de Church of Scotland te werken, haalde zijn Master’s Degree en gaf les aan dezelfde universiteit. Hij behoorde tot de evangelische vleugel van zijn kerk.

Beroepen in Vlissingen

Hoe hij predikant werd is niet bekend, maar in 1659 ontving hij een beroep van de Schotse gemeente te Vlissingen, dat hij aannam. Er waren genoeg Schotten in Zeeland actief in de handel of als soldaat voor eigen kerken. Hij leerde Nederlands en mengde zich in de bestuurlijke kringen in deze havenstad. Hij had een goede naam bij de Engelse predikanten in Amsterdam, die hem aanbevalen toen de Hervormde gemeente in de stad New York een nieuwe predikant zocht. Deze kerk nam de aanbeveling over en stuurde Laidlie een beroepingsbrief.

Beroepen in Amerika

De New-Yorkse gemeente was al twintig jaar verdeeld over de vraag of het verstandig was om in de kerk op het Engels over te gaan, omdat de nieuwe generaties steeds meer moeite kregen om het Nederlands te verstaan. Een overgang naar het Engels betekende een verlies aan toegang tot de Nederlandstalige bronnen voor de kerkorde en de belijdenis. Omdat Laidlie zowel goed gereformeerd als tweetalig was, won hij het vertrouwen van de gemeenteleden. Zijn krachtige preekstijl sprak hen aan en hij maakte werk van zijn catechese zodat de gereformeerde leer aan de nieuwe generatie werd doorgegeven, ondanks of juist dankzij het Engels. Hij gebruikte een Engelse vertaling van de Nederlandse methode van A. Hellenbroek dat naast kennis ook geestelijke ervaring wilde doorgeven. Hij zorgde ervoor dat de Nederduitsch Gereformeerde kerk in New York aan prestige won zoals hij dat eerder in Vlissingen had gedaan. Door zijn steun aan de Amerikaanse revolutie versterkte hij de patriottistische reputatie van de Dutch Reformed Church. Zelf moest hij uit New York vluchten. Hij stierf op 14 november 1779 in Salisbury (Connecticut) voordat de strijd beslist was, maar had dankzij zijn optreden de Reformed Church voorgesorteerd voor volledige acceptatie in het nieuwe onafhankelijke Amerika.

Auteur

Hans Krabbendam, 2013

Literatuur

-Joyce D. Goodfriend, ‘Archibald Laidlie (1727-1778):The Scot Who Revitalized New York City’s Dutch Reformed Church’, in Leon van den Broeke, Hans Krabbendam en Dirk Mouw, red., Transatlantic Pieties: Dutch Clergy in Colonial America (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 2013) 239-258.