Floris V

Floris V
Graaf Floris V, graaf van Holland en Zeeland, de eerste die zich graaf van Zeeland noemde. Getekend door Hendrik van Heessel. Bron: Wikimedia Commons.
Geboren	24 juni 1254 Leiden
Overleden	27 juni 1296 Muiderberg
Beroep	Graaf van Holland en Zeeland
VIAF	Floris V

Biografie

Floris V werd 'der keerlen god' genoemd om zijn populariteit bij het gewone volk. Hij werd in 1256, na de dood van zijn vader Willem II, reeds op 1½ jarige leeftijd graaf. Zijn eerste regent of voogd was zijn oom Floris de Voogd, die tijdens een steekspel omkwam (1258); als voogdes trad vervolgens zijn tante Aleid van Avesnes op en tenslotte werd, op aandrang van de adel, graaf Otto II van Gelre (1263) voogd, die Aleid bij Reimerswaal versloeg. In 1266 werd Floris meerderjarig. Hoewel hij getrouwd was met Beatrix van Dampierre, een Vlaamse gravendochter, bleef de invloed van de Avesnes, die vijanden waren van de Dampierres, aanzienlijk. Voor de geschiedenis van Zeeland is het volgende van belang.

Penning of 'kopje' met portret van Floris V, bron: Wikimedia Commons

In 1277 ontdeed Floris V zich van de Avesnes en streefde naar toenadering tot Vlaanderen. Pas toen hij in het noorden en het oosten zijn macht uitgebreid en versterkt had ten koste van Jan van Nassau en de bisschop van Utrecht, de goederen van de heren van Woerden en Amstel had ingelijfd en de Westfriezen met succes onderworpen had, legde hij de twist met de Avesnes bij. Floris V wilde een herziening of beter gezegd een vernietiging van het verdrag dat zijn oom en voogd Floris de Voogd in 1256 met de Vlaamse graaf gesloten had, waarbij Zeeland Bewesterschelde een gewoon leen werd en de ‘souvereiniteit’ over dat gebied in handen van de Vlaamse graaf bleef. Hierbij had Floris de Voogd vooral zijn eigen belang gezocht. Deze had tevens (in 1257) een landrecht, de Zeeuwse Keur Rechtsorde), uitgevaardigd. De Vlaamse graaf, Guy van Vlaanderen, was al enige tijd behoorlijk ontstemd over de streek, die Floris V hem geleverd had tijdens de Limburgse Successieoorlog, toen de laatste in 1286 hem in verlegenheid bracht door Rudolf van Habsburg als leenheer te erkennen. In 1287 verklaarde de Rijksdag het Vlaams-Hollandse verdrag, dat Floris de Voogd in 1256 gesloten had, nietig. Dit vrij willekeurige optreden bracht in maart 1289 de Zeeuwse adel ertoe een dankbaar gebruik te maken van de heersende spanning tussen Floris en Guy door de laatste hulde en 'manschap' te beloven: dus eigenlijk een erkenning van Guy als leenheer.

In 1290 werd Floris gevangengenomen bij Biervliet. Hij moest zich loskopen tegen zeer bezwarende voorwaarden, die hij, zodra hij vrij was, verwierp. Dankzij de steun van koning Eduard I van Engeland (Floris' kinderen Margaretha en Jan waren met de Engelse koningskinderen verloofd), begon hij weer een oorlog met Vlaanderen. Januari 1296 sloot hij echter plotseling een bondgenootschap met Frankrijk. Misschien op aandringen van de Avesnes, die tegenstanders van het Vlaamse gravenhuis waren en bondgenoten van de Franse koning. Misschien zagen ook de Hollandse steden economisch gezien meer in een bondgenootschap met Frankrijk. Het zou ook kunnen zijn (wat door Wolfert van Borssele in 1298 ook is gepoogd) dat Floris V door een bondgenootschap met de Franse koning en de Avesnes, de Vlaamse graaf in `doodsnood' probeerde te brengen, waardoor deze aan de 'omsingeling' zou trachten te ontsnappen door een gunstige regeling van de kwestie Zeeland Bewesterschelde voor de Hollandse graaf. Het resultaat was een complot waaraan Guy en Eduard I van Engeland deel hadden en dat leidde tot de moord op Floris V.

Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Bekijk de originele tekst uit de Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Auteur

P.J. Feij

Literatuur

• Fey, Reacties.
• Hugenholtz, Floris V.
• J.W. Verkaik, De moord op graaf Floris V (1996)