Cornelis Van Bijnkershoek

Cornelis Van Bijnkershoek
Mr. Cornelis van Bijnkershoek, kopergravure Jacob van Houbraken, ca. 1733, Collectie KZGW, ZI IV 0229
Geboren	29 mei 1673 Middelburg
Overleden	16 april 1743 's-Gravenhage
Beroep	rechtsgeleerde
VIAF	C. van Bijnkershoek

Jeugd en opleiding

Cornelis van Bijnkershoek was een der grootste rechtsgeleerden van zijn tijd. Hij werd geboren uit Middelburgse ouders: zeilmaker Cornelis Stevenszoon van Bijnkershoek en Sara Remeus. Na de Latijnseschool te Middelburg volgde hij te Franeker eerst theologie (1689-1691), dan rechten.

Advocaat en Hoge Raad

Na zijn doctoraat in 1694 werd hij advocaat te 's-Gravenhage, waar hij een begin maakte met zijn 'Corpus iuris Hollandici et Zelandici', een collectie Hollandse en Zeeuwse rechtsregels (tot op heden onuitgegeven). Op voordracht van Tholen werd hij in 1704 raadsheer in de Hoge Raad van Holland en Zeeland. In 1724, op aandrang der Staten van Zeeland, promoveerde hij tot president van dit hoge college, de eerste Zeeuw op die post. Zijn talrijke optekeningen over de werking van de Hoge Raad, 'Observationes tumultuariae', zijn in 1923-'62 verschenen in vier delen. Verscheidene werken over Romeins recht, staats- en volkenrecht beleefden destijds herdrukken en vertalingen, ook in het buitenland. Van zijn 'De dominio maris' (1702) en zijn 'Questiones juris publici' (1737, opgedragen aan zijn vriend Wilhelm van Citters) verschenen in 1923 en 1930 Engelse vertalingen. In eerstgenoemd werk geeft Bijnkershoek zijn bekende kanonschotregel, die de omvang van de territoriale wateren definieert: 'potestatem terrae finiri, ubifinitur armorum Vis' de macht van de staat houdt op waar de kracht van de wapenen eindigt. Deze regel, die nooit officieel, maar wel officieus werd aanvaard, leidde tot het instellen van zgn. driemijlszones, binnen de welke de kuststaat zijn souvereiniteit kon doen gelden. Eerst in onze tijd, met zijn oliewining- en visserij-problemen probeert men in deze regel verandering te brengen. Posthuum verschenen zijn 'Opera omnia'.

Persoonlijk leven

Detail van een prent van de groet van Zeeland aan koningin Wilhelmina, staande op de troon, met links jhr mr J.W.M. Schorer, mr J.P.R. Tak van Poortvliet, I.D. Fransen van de Putte, mr M.F. Lantsheer, mr L.P. van de Spiegel en geheel rechts naast de koningin mr. Cornelis van Bijnkershoek met daarnaast mr. P. de Huybert, mr. A. van Citters, C. Evertsen, M.A. de Ruyter en Jacob Cats, prent, ca. 1898, Collectie KZGW, ZI III 0371

Niet onvermeld mag blijven dat van Bijnkershoek zich in zijn vrije tijd onledig hield met het schrijven van satirische en soms gewaagde 'Oyevaertjes', die hij bundelde in de 'Nieuwe oprechte Haagse Mercuur.' Later probeerde hij het boekje uit de handel te nemen, maar onmiddellijk na zijn dood werd het herdrukt (1745). Van Bijnkershoek is tweemaal gehuwd geweest: in 1706 met Esther van Buytenhem, in 1726 met Gerardina Cloot, beiden uit Middelburg.

Publicaties

• Vrymoedige bedenkingen over de vryheid.; Strekkende tot een vervolg van De vryheid in den burgerstaat. Waar in de natuur ... betoogd word. Waar by gevoegd is, een volkoome weederlegging van de Schuite en Jagt-praatjes ..(Amsterdam, 1738).
• Verhandelingen van staatszaken, vervat in twee boeken, waar van het eerste handelt van oorlog en vrede, en het tweede van zaken van verscheide stof (Leyden, 1740).
• Verhandelingen over burgerlyke rechts-zaaken, in IV. boeken;; met veele gewysdens der beide Hooge Gerechtshoven doormengt (Amsterdam, 1747).
• Opera omnia (Lugduni Batavorum, 1776).
• jcti et praesidis, quaestionum juris publici libri duo, quorum primus est de rebus bellicis, secundus de rebus varii argumenti (Lugduni Batavorum, 1752).
• Jurisconsulti & praesidis, Opera minora, olim separatim, nunc conjunctim edita (Lugdunum Batavorum, 1742).
• Disputatio juridica de cumulatione & concursu actionum (Franequerea, 1692).
• JCti et senatoris, opuscula varii argumenti, his inscriptionibus: I. Praetermissa ad L.2.D. de orig. juris. II. De rebus mancipi et nec mancipi. III. De jure occidendi, vendendi, et exponendi liberos apud veteres Romanos. IV. De cultu religionis peregrinae apud veteres Romanos. V. De captatoriis institutionibus. VI. De legatis poenae nomine (Lugduni Batavorum,1752).
• jcti et praesidis, quaestionum juris privati libri quatuor: quarum plerisque insertae sunt utriusque in Hollandia Curiae res de his ipsis quaestionibus judicatae (Lugduni Batavorum, 1752).
• Observationes tumultuarias 2018-2913 ('s-Gravenhage, 2005).

Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Bekijk de originele tekst uit de Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984

Auteur

A.C.F. Koch

Bronnen

Literatuur

• Star Numan, van Bijnkershoek.
• N.N.W.B. I.
• Garcia Arisz, Van Bijnkershoek.