Brontekst bekijken van Covra

{{Infobox
 | above      =Covra
}}
Bedrijf in Nieuwdorp dat zich bezighoudt met de opslag van radioactief afval.

[[Bestand:Covra1.jpg|thumb|right|400px|Covra-direkteur Codee [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/30?q_searchfield=Covra, foto: J. Wolterbeek, 2006, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 113403]]]

==Geschiedenis van het bedrijf==
===Het begin===
De Covra (centrale organisatie voor radio-aktief afval) werd eind 1982 opgericht naar aanleiding van het regeringsbesluit radio-actief afval niet meer in zee te dumpen, maar tijdelijk op te slaan. De bedoeling was al het in Nederland geproduceerde radioactieve afval tijdelijk (50 tot 100 jaar) op te slaan totdat het was vervallen tot licht of middel radioactief materiaal of tot er een andere (betere) eindbestemming voor was gevonden. Hierbij werd onder andere gedacht aan opslag in zoutkoepels in het Noorden van Nederland en in kleilagen. 

Het radioactief materiaal was vooral afkomstig van kerncentrales, laboratoria en ziekenhuizen. Na sortering, (gedeeltelijke) verbranding, verpakking (bijv. in beton) of platwalsing werd het materiaal opgeslagen op het Covra-terrein. De Provinciale Zeeuwse Energie Maatschappij (PZEM) nam voor 30% deel aan het Covra-project. Andere investeerders waren de GKN Dodewaart (30%), Energie Centrum Nederland (30%) en de Nederlandse staat (10%). Het startkapitaal bedroeg 40 miljoen gulden.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1984-05-08/edition/null/page/3 Krantenbank Zeeland, 'Covra belast met radioactief materiaal', in: De Stem, 8 mei 1984, pag. 3.]</ref> De eerste jaren - in afwachting van het gereedkomen van het nieuwe bedrijf - werd het radio-actief afval tijdelijk nog opgeslagen in Petten (NH).

[[Bestand:Covra2.jpg|thumb|left|350px|Covra zorgt er voor dat al het radioactieve afval in Nederland wordt ingezameld, verwerkt en opgeslagen [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/4?q_searchfield=Covra, foto: J. Wolterbeek, 2000, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 128937]]]

===Moerdijk of Borssele===
Bij de keuze van de definitieve vestigingsplaats ging het tussen Moerdijk en Borssele.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1986-02-22/edition/0/page/9 Krantenbank Zeeland, 'Covra: nucleair afval in Moerdijk', in: PZC, 22 februari 1986, pag. 9.]</ref> Hoewel de Covra-directie aanvankelijk een lichte voorkeur voor Moerdijk uitsprak, viel de keuze uiteindelijk toch op Borssele.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1986-06-14/edition/0/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Radio-actief afval naar Borssele', in: PZC, 14 juni 1986, pag. 1.]</ref> Het bedrijf vestigde zich in de directe nabijheid van de Borsselse kerncentrale en zou aan ongeveer 50 man werk verschaffen.

===Ongerustheid bevolking===
De keuze voor Borssele leek vooral ingegeven door veiligheid en door logistieke overwegingen. Concreet ging het dan om de relatief grote afstand tot omliggende bevolkingskernen en de aanwezigheid van goede aan- en afvoerroutes. Tot veel enthousiasme onder de Zeeuwse politici leidde het besluit niet.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1986-06-19/edition/0/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Staten berusten in opslag kernafval', in: PZC, 19 juni 1986, pag. 1.]</ref> Ook onder de bevolking waren er weinig positieve reacties. Er was veel ongerustheid over de gezondheidseffecten van mogelijk verhoogde straling en er was ergernis over de gebrekkige communicatie.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1987-12-23/edition/0/page/11 Krantenbank Zeeland, 'Leefbaarheid in Borssele kan verder gehavend raken', in: PZC, 23 december 1987, pag. 11.]</ref> Haastig belegde informatie-avonden leidden niet tot veel antwoorden.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1988-02-25/edition/0/page/35 Krantenbank Zeeland, 'Borssele nog niet gerust na informatie', in: PZC, 25 februari 1988, pag. 35.]</ref> Ook onder Bevelandse boeren en tuinders was er grote ongerustheid over de gevolgen van de vestiging van Covra voor hun producten.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/zlm/1988-05-27/edition/null/page/10 Krantenbank Zeeland, 'Zeeuwse landbouw in geweer tegen plannen PZEM en Covra', in: Zeeuws Landbouwblad, 27 mei 1988, pag. 10.]</ref>

Het duurde uiteindelijk tot 1992 tot Covra in Borssele werd geopend. De vele bezwaren en protesten tegen de komst van het nieuwe bedrijf hadden tot veel vertragingen geleid.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1989-09-26/edition/0/page/23 Krantenbank Zeeland, 'Radioactief afval in 1992 naar Sloe', in: PZC, 26 september 1989, pag. 23.]</ref> Het complex werd op 1 december 1992 in gebruik genomen.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1992-12-01/edition/0/page/11 Krantenbank Zeeland, 'Covra-complex operationeel', in: PZC, 1 december 1992, pag. 11.]</ref>

===Problemen===
Al kort nadat Covra in bedrijf was ontstaan er problemen. Doordat de nationale ophaal-, verwerkings- en opslagdienst niet kostendekkend werkte, werd er verlies geleden. Over 1992 zelfs bijna  10 miljoen gulden.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1994-10-12/edition/null/page/9 Krantenbank Zeeland, 'Covra moet orde op zaken stellen', in: PZC, 12 oktober 1994, pag. 9.]</ref>

Een ander probleem was dat de hoeveelheid aangeboden afval veel minder was dan vooraf is ingeschat. Dit had onder andere te maken met het feit dat er geen nieuwe kerncentrales meer bij kwamen en dat bedrijven door de hoge Covra-tarieven zelf de afvalstromen probeerden te beperken.

===Vergunning===
Vanaf 1995 was er veel ophef en protest tegen de aanvraag van Covra opslagcapaciteit (een soort bunker) te bouwen voor hoogradioactief afval. Dit afval was onder andere afkomstig uit de Franse opwerkingsfabriek Cogema in Cap La Hague (Fr.) en Sellafield (GB). Het betreft dan opgewerkte splijtstofstaven uit de kerncentrale in Borssele. Voor Covra was een vergunning van groot belang omdat er veel extra kosten moesten worden gemaakt voor de tijdelijke opslag van het materiaal bij andere bedrijven. Uiteindelijk zou de vergunning in de zomer van 1998 worden afgegeven.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1998-06-27/edition/0/page/17 Krantenbank Zeeland, 'Covra mag opslaggebouw bouwen', in: PZC, 27 juni 1998, pag. 17.]</ref> In 1999 wordt begonnen met de bouw van de bunker.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1999-06-08/edition/null/page/48 Krantenbank Zeeland, 'Covra kan eindelijk opslagbunker bouwen', in: PZC, 8 juni 1999, pag. 48.]</ref> De bouw verliep echter geenszins vlekkeloos. Vanwege onder andere vormfouten werden er opnieuw bezwaren ingediend tegen het al in gang gezette bouwproces, maar werd in 2001 toch groen licht gegeven door de Raad van State.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2001-03-15/edition/null/page/10 Krantenbank Zeeland, 'Bouw depot voor kernafval mag doorgaan', in: PZC, 15 maart 2001, pag. 10.]</ref> De bouw mocht verder gaan.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2002-03-19/edition/null/page/28 Krantenbank Zeeland, 'Wereld kijkt naar Covra-bunker', in: PZC, 19 maart 2002, pag. 28.]</ref> Op 30 september 2003 zou de opslagbunker door koningin Beatrix worden geopend.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2003-10-01/edition/null/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Koningin Beatrix opent opslag radioactief afval', in: PZC, 1 oktober 2003, pag. 1.]</ref>

===Verliezen===
Intussen draaide Covra al jaren met verlies. De langlopende vergunningsprocedures en zich voortslepende inspraakmogelijkheden vertraagden de bouw van geschikte opslagcapaciteit voor hoogradioactief materiaal. Het leidde er vaak toe dat Covra niet aan opdrachten kon voldoen en er miljoenenverliezen ontstaan. Verliezen die de Nederlandse overheid bijlegde. Overigens nam de Nederlandse Staat in 2002 alle Covra-aandelen over. Er werkten op dat moment rond de 40 mensen bij Covra.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1998-10-07/edition/0/page/21 Krantenbank Zeeland, 'Covra lijdt miljoenen verlies door langslepende procedures', in: PZC, 7 oktober 1998, pag. 21.]</ref>

[[Bestand:Covra3.jpg|thumb|right|350px|Actie Greenpeace [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/6?q_searchfield=Covra, foto: J. Wolterbeek, 2004, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 112289]]]

===Greenpeace===
In november 1998 begon Greenpeace met acties tegen Covra. De milieuorganisatie protesteerde tegen de in haar ogen ontoereikende veiligheid bij de opslag van hoogradioactief materiaal uit Petten. Dit materiaal werd door Covra tijdelijk opgeslagen in containers die alleen geschikt zijn voor laag en matig radioactief materiaal.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1998-11-23/edition/0/page/23 Krantenbank Zeeland, 'Campagne Greenpeace tegen Covra', in: PZC, 23 november 1998, pag. 23.]</ref> Toch kreeg Covra hiervoor begin 1999 een vergunning.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1999-01-13/edition/null/page/17 Krantenbank Zeeland, 'Covra mag splijtstof opslaan', in: PZC, 13 januari 1999, pag. 17.]</ref>

Greenpeace protesteerde in 2005 ook tegen het besluit dat de kerncentrale in Borssele langer open zou blijven (tot 2033). Dit had onder andere tot gevolg dat er een continue stroom hoogradioactief afval van opgewerkte brandstofstaven vanuit Frankrijk (Cogema) naar de Covra-bunker zou blijven gaan.

===Een nieuwe markt===
In 2007 sloeg Covra een nieuwe weg in. Doordat er structureel opslagruimte over was bood het bedrijf aan museumstukken op te slaan in een apart depot. De Zeeuwse musea reagerden enthousiast.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2007-06-16/edition/null/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Covra wordt museumdepot', in: PZC, 16 juni 2007, pag. 1.]</ref> Vanaf het najaar 2007 werden de eerste depotstukken opgeslagen.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2008-01-09/edition/null/page/58  Krantenbank Zeeland, 'Kanonskogel en scheepsmodel in de kast bij Covra', in: PZC, 9 januari 2008, pag. 58.]</ref>

===Uitbreiding===
Omdat besloten was de kerncentrale in Borssele langer open te houden (tot 2033) besloot Covra eind 2011 een aanvraag te doen voor uitbreiding van haar opslagcapaciteit.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2011-12-15/edition/null/page/50  Krantenbank Zeeland, 'Covra vergroot bunker', in: PZC, 15 december 2011, pag. 50.]</ref> De nieuwe depots moesten binnen enkele jaren zijn gebouwd.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2013-12-07/edition/null/page/101 Krantenbank Zeeland, 'Covra vraagt vergunning voor uitbreiding aan', in: PZC, 7 december 2013, pag. 101.]</ref> De planning was dat prinses Beatrix het nieuwe Covra-complex in september 2017 zou openen.<ref>[http://www.omroepzeeland.nl/nieuws/98251/Uranusblauw-gebouw-voor-opslag-radioactief-afval-video Omroep Zeeland, 'Uranusblauw' gebouw voor opslag radioactief afval (video)', 5 mei 2017]</ref>

== Auteur ==
W. van Gorsel, 2017

== Bronnen ==
===Sites===
[https://krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1985-12-07/edition/null/page/25?query=Covra&period=1985&sort=relevance Krantenbank Zeeland, artikel De Stem, 7 december 1985]

[https://krantenbankzeeland.nl/search Krantenbank Zeeland]

[https://covra.nl/ Website Covra]

== Aanvullende literatuur==
[http://zoeken.zeeuwsebibliotheek.nl/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/382652266 Nucleair Nederland, ''Radioactiviteit; natuurlijk nodig''! (2011)]

[http://zoeken.zeeuwsebibliotheek.nl/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/355360020 Leo Adriaanse, Katie Heyning, Ivo Wennekes, ''Zeeuws behout; behoud van houten voorwerpen in Zeeuwse musea'' (2007)]

[http://zoeken.zeeuwsebibliotheek.nl/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/863123759 Covra, ''Centrale faciliteit voor verwerking en opslag van laag- en middelradioactief afval en opslag van hoogradioactief afval'' (Petten, 1986)]

== Noten ==
<references/>

[[category:Economie en bedrijven]]
[[category:industrie]]