Brontekst bekijken van Covra

Bedrijf in Nieuwdorp dat zich bezighoudt met de opslag van radioactief afval.

{{Infobox
 | above      =Covra
}}

[[Bestand:Covra1.jpg|thumb|right|400px|Covra-direkteur Codee [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/30?q_searchfield=Covra, foto: J. Wolterbeek, 2006, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 113403]]]

==Geschiedenis van het bedrijf==
===Het begin===
De Covra (centrale organisatie voor radio-aktief afval) werd eind 1982 opgericht naar aanleiding van het regeringsbesluit radio-actief afval niet meer in zee te dumpen, maar tijdelijk op te slaan. De bedoeling is al het in Nederland geproduceerde radioactieve afval tijdelijk (50 tot 100 jaar) op te slaan totdat het is vervallen tot licht of middel radioactief materiaal of tot er een andere (betere) eindbestemming voor is gevonden. Hierbij wordt onder andere gedacht aan opslag in zoutkoepels in het Noorden van Nederland en in kleilagen. 

Het radioactief materiaal is vooral afkomstig van kerncentrales, laboratoria en ziekenhuizen. Na sortering, (gedeeltelijke) verbranding, verpakking (bijv. in beton) of platwalsing wordt het materiaal opgeslagen op het Covra-terrein. De Provinciale Zeeuwse Energie Maatschappij (PZEM) neemt voor 30% deel aan het Covra-project. Andere investeerders zijn de GKN Dodewaart (30%), Energie Centrum Nederland (30%) en de Nederlandse staat (10%). Het startkapitaal bedraagt 40 miljoen gulden.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1984-05-08/edition/null/page/3 Krantenbank Zeeland, 'Covra belast met radioactief materiaal', in: De Stem, 8 mei 1984, pag. 3.]</ref> De eerste jaren - in afwachting van het gereedkomen van het nieuwe bedrijf - wordt het radio-actief afval tijdelijk nog opgeslagen in Petten (NH).

[[Bestand:Covra2.jpg|thumb|left|350px|Covra zorgt er voor dat al het radioactieve afval in Nederland wordt ingezameld, verwerkt en opgeslagen [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/4?q_searchfield=Covra, foto: J. Wolterbeek, 2000, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 128937]]]

===Moerdijk of Borssele===
Bij de keuze van de definitieve vestigingsplaats gaat het tussen Moerdijk en Borssele.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1986-02-22/edition/0/page/9 Krantenbank Zeeland, 'Covra: nucleair afval in Moerdijk', in: PZC, 22 februari 1986, pag. 9.]</ref> Hoewel de Covra-directie aanvankelijk een lichte voorkeur voor Moerdijk uitspreekt, valt de keuze uiteindelijk toch op Borssele.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1986-06-14/edition/0/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Radio-actief afval naar Borssele', in: PZC, 14 juni 1986, pag. 1.]</ref> Het bedrijf vestigt zich in de directe nabijheid van de Borsselse kerncentrale en zal ongeveer aan 50 man werk verschaffen.

===Ongerustheid bevolking===
De keuze voor Borssele lijkt vooral ingegeven door veiligheid en door logistieke overwegingen. Concreet gaat het dan om de relatief grote afstand tot omliggende bevolkingskernen en de aanwezigheid van goede aan- en afvoerroutes. Tot veel enthousiasme onder de Zeeuwse politici leidt het besluit niet.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1986-06-19/edition/0/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Staten berusten in opslag kernafval', in: PZC, 19 juni 1986, pag. 1.]</ref> Ook onder de bevolking zijn er weinig positieve reacties. Er is veel ongerustheid over de gezondheidseffecten van mogelijk verhoogde straling en er is ergernis over de gebrekkige communicatie.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1987-12-23/edition/0/page/11 Krantenbank Zeeland, 'Leefbaarheid in Borssele kan verder gehavend raken', in: PZC, 23 december 1987, pag. 11.]</ref> Haastig belegde informatie-avonden leiden niet tot veel antwoorden.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1988-02-25/edition/0/page/35 Krantenbank Zeeland, 'Borssele nog niet gerust na informatie', in: PZC, 25 februari 1988, pag. 35.]</ref> Ook onder Bevelandse boeren en tuinders is er grote ongerustheid over de gevolgen van de vestiging van Covra voor hun producten.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/zlm/1988-05-27/edition/null/page/10 Krantenbank Zeeland, 'Zeeuwse landbouw in geweer tegen plannen PZEM en Covra', in: Zeeuws Landbouwblad, 27 mei 1988, pag. 10.]</ref>

Het duurt uiteindelijk tot 1992 tot Covra in Borssele wordt geopend. De vele bezwaren en protesten tegen de komst van het nieuwe bedrijf hebben tot veel vertragingen geleid.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1989-09-26/edition/0/page/23 Krantenbank Zeeland, 'Radioactief afval in 1992 naar Sloe', in: PZC, 26 september 1989, pag. 23.]</ref> Het complex wordt op 1 december 1992 in gebruik genomen.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1992-12-01/edition/0/page/11 Krantenbank Zeeland, 'Covra-complex operationeel', in: PZC, 1 december 1992, pag. 11.]</ref>

===Problemen===
Al kort nadat Covra in bedrijf is ontstaan er problemen. Doordat de nationale ophaal-, verwerkings- en opslagdienst niet kostendekkend werkt, wordt er verlies geleden. Over 1992 zelfs bijna  10 miljoen gulden.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1994-10-12/edition/null/page/9 Krantenbank Zeeland, 'Covra moet orde op zaken stellen', in: PZC, 12 oktober 1994, pag. 9.]</ref>

Een ander probleem is dat de hoeveelheid aangeboden afval veel minder is dan vooraf is ingeschat. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat er geen nieuwe kerncentrales meer bij komen en dat bedrijven door de hoge Covra-tarieven zelf de afvalstromen proberen te beperken.

===Vergunning===
Vanaf 1995 is er veel ophef en protest tegen de aanvraag van Covra opslagcapaciteit (een soort bunker) te bouwen voor hoogradioactief afval. Dit afval is onder andere afkomstig uit de Franse opwerkingsfabriek Cogema in Cap La Hague (Fr.) en Sellafield (GB). Het betreft dan opgewerkte splijtstofstaven uit de kerncentrale in Borssele. Voor Covra is een vergunning van groot belang omdat er veel extra kosten moeten worden gemaakt voor de tijdelijke opslag van het materiaal bij andere bedrijven. Uiteindelijk zal de vergunning in de zomer van 1998 worden afgegeven.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1998-06-27/edition/0/page/17 Krantenbank Zeeland, 'Covra mag opslaggebouw bouwen', in: PZC, 27 juni 1998, pag. 17.]</ref> In 1999 wordt begonnen met de bouw van de bunker.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1999-06-08/edition/null/page/48 Krantenbank Zeeland, 'Covra kan eindelijk opslagbunker bouwen', in: PZC, 8 juni 1999, pag. 48.]</ref> De bouw verloopt echter geenszins vlekkeloos. Vanwege onder andere vormfouten worden er opnieuw bezwaren ingediend tegen het al in gang gezette bouwproces, maar wordt in 2001 toch groen licht gegeven door de Raad van State.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2001-03-15/edition/null/page/10 Krantenbank Zeeland, 'Bouw depot voor kernafval mag doorgaan', in: PZC, 15 maart 2001, pag. 10.]</ref> De bouw mag verder gaan.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2002-03-19/edition/null/page/28 Krantenbank Zeeland, 'Wereld kijkt naar Covra-bunker', in: PZC, 19 maart 2002, pag. 28.]</ref> Op 30 september 2003 zal de opslagbunker door koningin Beatrix worden geopend.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2003-10-01/edition/null/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Koningin Beatrix opent opslag radioactief afval', in: PZC, 1 oktober 2003, pag. 1.]</ref>

===Verliezen===
Intussen draait Covra al jaren met verlies. De langlopende vergunningsprocedures en zich voortslepende inspraakmogelijkheden vertragen de bouw van geschikte opslagcapaciteit voor hoogradioactief materiaal. Het leidt er vaak toe dat Covra niet aan opdrachten kan voldoen en er miljoenenverliezen ontstaan. Verliezen die de Nederlandse overheid bijlegt. Overigens neemt de Nederlandse Staat in 2002 alle Covra-aandelen over. Er werken dan rond de 40 mensen bij Covra.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1998-10-07/edition/0/page/21 Krantenbank Zeeland, 'Covra lijdt miljoenen verlies door langslepende procedures', in: PZC, 7 oktober 1998, pag. 21.]</ref>

[[Bestand:Covra3.jpg|thumb|right|350px|Actie Greenpeace [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/6?q_searchfield=Covra, foto: J. Wolterbeek, 2004, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 112289]]]

===Greenpeace===
In november 1998 begint Greenpeace met acties tegen Covra. De milieuorganisatie protesteert tegen de in haar ogen ontoereikende veiligheid bij de opslag van hoogradioactief materiaal uit Petten. Dit materiaal wordt door Covra tijdelijk opgeslagen in containers die alleen geschikt zijn voor laag en matig radioactief materiaal.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1998-11-23/edition/0/page/23 Krantenbank Zeeland, 'Campagne Greenpeace tegen Covra', in: PZC, 23 november 1998, pag. 23.]</ref> Toch krijgt Covra begin 1999 een vergunning hiervoor.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1999-01-13/edition/null/page/17 Krantenbank Zeeland, 'Covra mag splijtstof opslaan', in: PZC, 13 januari 1999, pag. 17.]</ref>

Greenpeace protesteert in 2005 ook tegen het besluit dat de kerncentrale in Borssele langer open zal blijven (tot 2033). Dit heeft onder andere tot gevolg dat er een continue stroom hoogradioactief afval van opgewerkte brandstofstaven vanuit Frankrijk (Cogema) naar de Covra-bunker zullen blijven gaan.

===Een nieuwe markt===
In 2007 slaat Covra een nieuwe weg in. Doordat er structureel opslagruimte over is biedt het bedrijf aan museumstukken op te slaan in een apart depot. De Zeeuwse musea reageren enthousiast.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2007-06-16/edition/null/page/1 Krantenbank Zeeland, 'Covra wordt museumdepot', in: PZC, 16 juni 2007, pag. 1.]</ref> Vanaf het najaar 2007 worden de eerste depotstukken opgeslagen.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2008-01-09/edition/null/page/58  Krantenbank Zeeland, 'Kanonskogel en scheepsmodel in de kast bij Covra', in: PZC, 9 januari 2008, pag. 58.]</ref>

===Uitbreiding===
Omdat besloten is de kerncentrale in Borssele langer open te houden (tot 2033) besluit Covra eind 2011 een aanvraag te doen voor uitbreiding van haar opslagcapaciteit.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2011-12-15/edition/null/page/50  Krantenbank Zeeland, 'Covra vergroot bunker', in: PZC, 15 december 2011, pag. 50.]</ref> De nieuwe depots moeten binnen enkele jaren zijn gebouwd.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2013-12-07/edition/null/page/101 Krantenbank Zeeland, 'Covra vraagt vergunning voor uitbreiding aan', in: PZC, 7 december 2013, pag. 101.]</ref> De planning is dat prinses Beatrix het nieuwe Covra-complex in september 2017 zal openen.<ref>[http://www.omroepzeeland.nl/nieuws/98251/Uranusblauw-gebouw-voor-opslag-radioactief-afval-video Omroep Zeeland, 'Uranusblauw' gebouw voor opslag radioactief afval (video)', 5 mei 2017]</ref>

== Auteur ==
W. van Gorsel, 2017

== Bronnen ==
===Sites===
[https://krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1985-12-07/edition/null/page/25?query=Covra&period=1985&sort=relevance Krantenbank Zeeland, artikel De Stem, 7 december 1985]

[https://krantenbankzeeland.nl/search Krantenbank Zeeland]

[https://covra.nl/ Website Covra]

== Aanvullende literatuur==
[http://zoeken.zeeuwsebibliotheek.nl/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/382652266 Nucleair Nederland, ''Radioactiviteit; natuurlijk nodig''! (2011)]

[http://zoeken.zeeuwsebibliotheek.nl/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/355360020 Leo Adriaanse, Katie Heyning, Ivo Wennekes, ''Zeeuws behout; behoud van houten voorwerpen in Zeeuwse musea'' (2007)]

[http://zoeken.zeeuwsebibliotheek.nl/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/863123759 Covra, ''Centrale faciliteit voor verwerking en opslag van laag- en middelradioactief afval en opslag van hoogradioactief afval'' (Petten, 1986)]

== Noten ==
<references/>

[[category:Economie en bedrijven]]
[[category:industrie]]