Brontekst bekijken van EPZ

Electriciteitsproducent in Zeeland. EPZ is op dit moment voor 70% eigendom van energiemaatschappij DELTA. De andere 30% van de aandelen zijn in handen van Energy Resources Holding (ERH). ERH is opgezet om de verkoop van de Kerncentrale Borssele buiten een deal met het Duitse RWE te houden (zie onder). 

EPZ is de eigenaar van de kerncentrale Borssele. Daarnaast bezit EPZ zeven windturbines, met een gezamenlijk vermogen van 17 megawatt. Tevens is zij eigenaar van de kolencentrale Borssele. Deze heeft een vermogen van 427 Megawatt. EPZ telt momenteel ongeveer 450 werknemers.

{{Infobox
 | above      =EPZ
}}

[[Bestand:EPZ1.jpg|thumb|right|400px|Energiecentrale EPZ [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/8?q_searchfield=EPZ, foto: J. Wolterbeek, 2000, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 128912]]]

==Geschiedenis van het bedrijf==
===Het begin===
De Elektriciteits Produktiemaatschappij Zuid-Nederland (EPZ) werd opgericht in 1987.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1986-05-02/edition/0/page/17?query=%22EPZ%22&period=1986&sort=issuedate%20ascending Krantenbank Zeeland, 'Fusieakkoord zuidelijke elekticiteitsbedrijven', in: PZEM, 2 mei 1986]</ref> Het bedrijf ontstond door het samenvoegen van de electiciteitsproductie van het Brabantse PNEM en het Limburgse PLEM.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1987-01-07/edition/0/page/9?query=%22EPZ%22&period=1987&sort=relevance Krantenbank Zeeland, 'PNEM en PLEM officieel samen in EPZ', in: PZC, 7 januari 1987]</ref> PNEM en PLEM kregen elk 50% van de aandelen EPZ. Op 1 juni 1990 kwam ook de PZEM (later: [[Delta Nutsbedrijven]]) er als aandeelhouder bij en kregen PNEM, PLEM en PZEM elk eenderde van de aandelen.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1990-09-13/edition/0/page/15?query=%22EPZ%22&period=1990&sort=relevance Krantenbank Zeeland, 'Top centrales Borssele uitgedund', in: PZC, 13 september 1990]</ref>

===1989: Electriciteitswet===
De Electriciteitswet 1989 schrijft voor dat een productiebedrijf een minimumcapaciteit van 2500 MW te hebben. Dit leidt er toe dat een concentratie en schaalvergroting van de elektriciteitsproductie in Nederland plaatsvindt. Eind jaren 80 ontstaan zo vier grote elektriciteitsproducenten: UNA, EZH, EPON en EPZ.

[[Bestand:EPZ2.jpg|thumb|left|400px|Open dag EPZ; kerncentrale [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/8?q_searchfield=EPZ, foto: J. Wolterbeek, 2000, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 118792]]]

===1991: Kerncentrale EPZ===
De kerncentrale in Borssele is vergelijkbaar met een gemiddelde gas- of kolencentrale. Het centrale netto vermogen tussen 1973 en 2006 bedraagt 449 MW. Door de bouw van een nieuwe turbine stijgt dat in 2006 naar 485 MW. 

In 1997 vindt in de kerncentrale een grote modernisering plaats, vooral naar aanleiding van de kernramp in Tsjernobyl.

===2000: Reorganisatie===
In 2000 reorganiseert EPZ. De kerncentrale in Borssele wordt de enige productielocatie en Delta Nutsbedrijven verwerft 50% van de aandelen. Het Brabants-Limburgse Essent (voorheen: PNEM en PLEM) bezit de andere helft van de aandelen. Essent verwerft wel alle overige EPZ-centrales.

===Geschil over aandelenpakket===
De overname van Essent door het Duitse RWE leidt daarna tot onrust over de eigendomsverhoudingen van EPZ. Delta verzet zich tegen de overname van het aandelenpakket EPZ door de Duitse energiereus. Het leidt zelfs tot een rechtzaak, waarbij wordt beslist dat RWE de EPZ-aandelen van Essent (voorheen: PNEM en PLEM) niet zo maar mogen overnemen. Uiteindelijk zal RWE een minderheidsbelang van 30% accepteren. De kerncentrale komt daarmee niet in Duitse handen.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2009-07-11/edition/null/page/1?query=%22EPZ%22&period=11/7/2009&sort=relevance Krantenbank Zeeland, 'Borssele blijft Zeeuws', in: PZC, 11 juli 2009]</ref> Wel wordt toegezegd dat RWE mag meedoen aan de eventuele ontwikkeling van een tweede kerncentrale in Borssele.

[[Bestand:EPZ5.jpg|thumb|right|400px|Luchtfoto van de energiecentrale EPZ en de Kerncentrale.[https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/57?q_searchfield=EPZ, foto: Slagboom en Peeters, 2000, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 128913]]]

===Sluiting Kerncentrale?===
Vanaf 1993 wordt een groot moderniseringsprogramma (ter waarde van 450 miljoen gulden) in de kerncentrale ingezet. De bediening van de centrale wordt veiliger en er komen meervoudig uitgevoerde veiligheidssystemen. Ook wordt geinvesteerd in het aardbevings- en overstromingsbestendig maken van de centrale. Verder komt er een extra gebunkerde noodstroom- en koelwatervoorzieningen, een nieuwe ergonomische regelzaal en gaan de medewerkers trainen op een simulator. 

Ondanks de investeringen wordt in 1994 besloten Borssele eind 2003 - aan het eind van de geplande levensduur - te sluiten.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1994-11-05/edition/null/page/41?query=%22EPZ%22%20and%20%22sluiting%22&period=1994&sort=relevance Krantenbank Zeeland, 'Sluiting Borssele kost 700 banen', in: PZC, 5 november 1994]</ref> 
Op initiatief van het EPZ-personeel wordt deze beslissing bij de rechter echter (met succes) aangevochten. Het kabinet Balkenende II oordeelt in 2003 vervolgens dat sluiting onverstandig zou zijn - mede vanwege de inmiddels ondertekende Kyotodoelstellingen.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2003-12-10/edition/null/page/41?query=%22kerncentrale%22%20and%20%22sluiting%22&period=2003&sort=issuedate%20descending Krantenbank Zeeland, 'Vergunning Borssele tot 2013', in: PZC, 10 december 2003]</ref> Uiteindelijk wordt op 16 juni 2006 besloten Borssele toch tot 2033 open te houden.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2006-06-17/edition/null/page/69?query=%22EPZ%22&period=2006&sort=issuedate%20ascending&page=2 Krantenbank Zeeland, 'Hoge eisen geen punt voor kerncentrale', in: PZC, 17 juni 2006]</ref> In dit zgn. Borsseleconvenant wordt verder afgesproken dat door Delta en RWE een fonds voor duurzame energie zal worden ontwikkeld (250 miljoen euro) waarin extra inkomsten - door het langer open kunnen houden van Borssele - worden gestort. Een deel zal worden gebruikt voor duurzame energie. Na 2033 moet de kerncentrale definitief dicht en moet ze 'duurzaam en veilig' worden ontmanteld. Tot die datum moet Borssele tot de 25% veiligste vergelijkbare watergekoelde kerncentrales van de EU, VS en Canada behoren. Om de vijf jaar zal dit via een benchmark worden gecontroleerd.

[[Bestand:EPZ4.jpg|thumb|left|400px|EPZ gezien vanaf de Kaloot; windmolens [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/42?q_searchfield=EPZ, foto: J. Wolterbeek, 2006, ZB, Beeldbank Zeeland, rec. nr. 113223]]]

===Borsele 2===
Vanaf 2009 is er veel discussie over de bouw van een tweede kerncentrale in Borssele. Zowel Delta als ERH tonen belangstelling. De belangstelling voor de bouw van een tweede centrale komt mede door de toenemende overtuiging dat in de overgangsfase naar meer duurzame bronnen (vooral zonne- en windenergie) kernenergie nodig blijft om de afbouwfase van sterk vervuilende bronnen (vooral olie, gas en kolen) goed te kunnen overbruggen en minder afhankelijk te worden van het buitenland. Het vergunningstraject voor de bouw van een nieuwe centrale neemt overigens wel zo'n 10 jaar in beslag.

Tegen de plannen voor een tweede kerncentrale is veel verzet, onder andere door het plaatselijke actiecomité "Borssele 2, nee!" en de anti-kernenergiebeweging onder aanvoering van Greenpeace.

23 januari 2012 wordt bekend dat Delta voorlopig afziet van exploitatie van een nieuwe kerncentrale.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/2012-01-24/edition/null/page/1?query=%22kerncentrale%22%20&period=24/1/2012&sort=issuedate%20descending Krantenbank Zeeland, 'Atoomtijdperk lijkt voorbij', in: PZC, 24 januari 2012]</ref> De plannen zijn inmiddels ingehaald door de realiteit. Er is sprake van overcapaciteit door de crisis, wat tot lagere prijzen heeft geleid. Daarnaast is er onduidelijkheid over de verhandelbare rechten voor uitstoot van het broeikasgas CO2. Tenslotte is ook het maatschappelijk draagvlak voor kernenergie na de kernramp van Fukushima (Japan) sterk verminderd.

===Kolencentrale===
Naast de kerncentrale heeft EPZ ook een conventionele kolencentrale onder haar beheer. Het betreft hier een omgebouwde olie/gasgestookte centrale. Omdat olie teveel is gebaseerd op afhankelijkheid van de OPEC-landen en kolen veel gemakkelijker verkrijgbaar zijn, ligt ombouw voor de hand. 

De kolencentrale is direct naast de kerncentrale gesitueerd. De kolencentrale werd in oktober 1987 in gebruik genomen.<ref>[https://krantenbankzeeland.nl/issue/pzc/1987-10-02/edition/0/page/19?query=%22kolencentrale%22%20&period=1987&sort=issuedate%20descending Krantenbank Zeeland, 'PZEM nog niet verplicht fusie aan te gaan', in: PZC, 2 oktober 1987]</ref> Vanaf 2000 wordt er in de kolencentrale ook biomassa bijgestookt. Ook industrieel restgas van naastgelegen industrie gaat in de ketel zodat dit niet onnodig moet wordt afgefakkeld. Dat leidt tot aanzienlijke besparingen en minder CO2-uitstoot.

In de jaren 80, een periode waarin er grote zorgen zijn over de gevolgen van de 'zure' regen wordt er geïnvesteerd in rookgasontzwaveling.

[[Bestand:EPZ3.jpg|thumb|right|400px|EPZ kolencentrale; steenkool, kolenoverslag [https://digitaal.dezb.nl/beeldbank/indeling/detail/start/43?q_searchfield=EPZ, foto: J. Wolterbeek, 2006, ZB, Beelbank Zeeland, rec. nr. 113224]]]

Ondanks de investeringen en voorgenomen verduurzamingsmaatregelen is de toekomst van de kolencentrale onzeker. In 2013 komt er een CO2-heffing voor kolencentrales en verdwijnt de subsidie voor het gebruik van biomassa. De steun voor ombouw van de kolencentrale naar een biomassacentrale is in Zeeland groot. Maar de economische haalbaarheid ligt moeilijk.

Per saldo is de kolencentrale geen gelukkige activiteit. In 2015 zijn er in vier maanden tijd vier incidenten, waarbij de veiligheid van de werknemers in het geding is en een werknemer om het leven komt.<ref>[http://www.omroepzeeland.nl/nieuws/86522/Ongeval-kolencentrale-is-vierde-incident-in-vier-maanden Omroep Zeeland, 'Ongeval kolencentrale is vierde incident in vier maanden', 21 november 2015]</ref> Een jaar eerder wordt ook al duidelijk dat de kolencentrale niet open kan blijven, omdat het niet kan voldoen aan de opgelegde rendementseisen. Deze neergelegde rendementseisen zijn een gevolg  van het landelijk gesloten Energieakkoord voor duurzame groei. In het Energieakkoord is afgesproken dat vijf verouderde Nederlandse kolencentrales dicht moeten gaan, waaronder ook de kolencentrale bij Borssele. Dat gebeurt in november 2015.<ref>[http://www.omroepzeeland.nl/nieuws/75393/Delta-openhouden-kolencentrale-onmogelijk Omroep Zeeland, 'Delta: openhouden kolencentrale onmogelijk', 3 juli 2014]</ref>

===Windenergie===
Tussen de kerncentrale en de opslag voor radioactief afval (COVRA) is een windpark aangelegd. Door de 7 windturbines wordt  samen 55.000 MegaWattuur (MWh) klimaatneutrale energie per jaar geproduceerd. Dit betekent dat ongeveer twintigduizend huishoudens een jaar van stroom voorzien kunnen worden.

Het windpark voorkomt jaarlijks ongeveer 25.000 ton CO2-uitstoot. Het vermogen van de kleinste windturbine bedraagt 0,75 MW, de grootste windturbines hebben een vermogen van 6,15 MW. Het totale vermogen van het windpark is 24 MW.

== Auteur ==
W. van Gorsel, 2017

==Literatuur==
[https://zoeken.dezb.nl/detail/Han-van-der-Horst/30-jaar-kerncentrale-Borssele/Boek/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/26245355X ''30 jaar kerncentrale Borssele'', Han van der Horst, Art de Vos; 46 p., Uitgegeven door Redactie Zeedijk 32, Vlissingen in 2003]

[https://zoeken.dezb.nl/detail/World-Information-Service-on-Energy/Kan-Borssele-langer-open-blijven-vragen-naar/Boek/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/273385747 ''Kan Borssele langer open blijven?; vragen naar aanleiding van het voornemen de kerncentrale Borssele langer open te houden''; World Information Service on Energy, 36 blz., Uitgegeven door WISE, Amsterdam in 2002]

[https://zoeken.dezb.nl/detail/Zwartboek-kerncentrale-Borssele/Boek/?itemid=|universal/sru|http://data.bibliotheek.nl/ggc/ppn/830040285 Zwartboek kerncentrale Borssele, 24 p., Uitgegeven door Energie Komitee Zeeland, Middelburg in 1980]

== Bronnen ==

[http://epz.nl/ Website EPZ]

== Noten ==
<references/>

[[category:Economie en bedrijven]]
[[category:industrie]]