Jan van Walré de Bordes
| Jan van Walré de Bordes | |
|---|---|
 Installatie op 2-6-1939 van burgemeester mr. dr. J. van Walré de Bordes; staand v.l.n.r.: L.P.J. Sulkers, J. Mondeel, P.Ph. Paul, A. Jeronimus, J. Wondergem, W.A. den Hollander, Chr. de Bruin, J.W. Kögeler, L.M. Helder, J.A.M. Lambermont, A. Flipse, mr. W.F.E. Baron v.d. Feltz, zittend v.l.n.r.: mr. Th. Portheine, J. Onderdijk, mevr. R. Weyl-Snuyf, burgemeester mr. dr. J. van Walré de Bordes, mr. M.W.G. v.d. Veur, M.H. Boässon, J.F. Heemskerk; Bron: Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank Zeeland, recordnr. 23501 | |
| Geboren | 6 juni 1894 Utrecht |
| Overleden | 21 januari 1947 Delft |
| Beroep | Burgemeester |
| VIAF | Jan van Walré de Bordes |
Biografie
Burgemeester. Studeerde rechten in Utrecht, waar hij in 1919 zijn doctoraal deed; in 1924 promoveerde hij in Leiden op een proefschrift 'The Austrian Crown; its depreciation and stabilisation'. Werkte toen reeds, na een korte periode op Buitenlandse Zaken, bij het secretariaat van de Volkenbond in Genève. In 1923 kwam hij onder de autoritaire liberaal mr. A.R. Zimmermann, oud-burgemeester van Rotterdam, op het Commissariaat-Generaal van de Volkenbond in Oostenrijk, dat toezicht hield op de besteding van een grote internationale lening aan dit land en de overheidsdienst aldaar grondig moest hervormen.
De missie Zimmermann werd geen succes, mede door diens anti-socialistische regentenmentaliteit, maar De Bordes bleef zijn Volkenbondsidealen behouden en werd in 1933 nog secretaris van de Londense economische en financiële conferentie. In 1937 nam hij zijn ontslag en vestigde zich als ambteloos burger in Utrecht. De Bordes was toen geheel onder de invloed geraakt van de ideologieën van de door Frank Buchman gelanceerde Oxford-groep en diens in 1938 uitgebrachte programma van 'Morele Herbewapening'. Toen De Bordes in 1939 de kans meende te krijgen deze ideologie in bestuurlijke zin in praktijk te brengen door een benoeming tot burgemeester van Middelburg te aanvaarden, heeft hij niet geaarzeld. Veel gelegenheid om zijn idealen te verwezenlijken heeft hij echter niet gekregen en wanneer hij het probeerde is het niet altijd begrepen of gewaardeerd.
Bij het bombardement van Middelburg op 17 mei 1940 verwierf hij zich de sympathie van de bevolking, die hij tijdig had geadviseerd de stad te verlaten, door met de weinigen die hem ter beschikking stonden te proberen te redden wat er te redden viel. Zijn energieke aanpak van de herbouw van Middelburg werd alom gewaardeerd. Niet begrepen werd de lunch die hij Rijkscommissaris Seyss-Inquart bij diens eerste bezoek aan Middelburg te zijnen huize aanbood; nog minder begrip was er voor zijn plotselinge ontslagaanvraag in oktober 1942. Zijn vertrek gaf de bezetters immers de gelegenheid een NSB-er in zijn plaats te benoemen.
In beide gevallen heeft De Bordes zijn overtuiging gevolgd. In het eerste geval kende hij geen vijanden maar mensen; in het tweede was het een gevoel van roeping dat hem zei meer voor de vrede te kunnen doen door zijn functie ter beschikking te stellen. In beide gevallen handelde hij politiek naïef. De Bordes verliet Zeeland zonder verder iets voor de vrede te kunnen verrichten. Even naïef was zijn verwachting na de bevrijding weer naar Middelburg te zullen worden teruggeroepen. In 1944 werkte hij voor het Militair Gezag in Eindhoven bij de opvang van slachtoffers uit de concentratiekampen, in 1945 zat hij in Akaba bij de Repatriëringsdienst van Nederlanders uit Nederlands Indië. In 1947 liet hij bij een auto-ongeluk bij Delft het leven. In 2014 verscheen een biografie over Van Walré de Bordes van de hand van Jan Zwemer, waarin zijn handelen in de oorlogsjaren in een positiever en meer genuanceerd daglicht gesteld dan tot dan het geval was geweest.[1]
Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984
Auteur
A.Teunis
Literatuur
- J. Charité, Schöffer, A.J.C.M. Gabriëls Biografisch woordenboek van Nederland (deel 1) ('s Gravenhage, 1979).
- M.W.G. van der Veur, Middelburg in oorlogs- en bezettingsjaren (1939-1944) (Middelburg, 1945).
- L.W. de Bree, Gijs van der Ham, Zeeland, 1940-1945 deel 1 en 2 (Middelburg, 1979).
- L. de Jong Het koninkrijk van Nederland in de tweede wereldoorlog (deel 4, 162 e.v.) ('s Gravenhage, vanaf 1969).
- Peter Sijnke (red.), Middelburg 17 mei 1940. Het Vergeten Bombardement (Vlissingen, 2010).
- Jan Zwemer, 'Zijn open eenvoud was zijn grootste charme.' Jan van Walré de Bordes, inspirator en oorlogsburgemeester te Middelburg (Vlissingen, 2014).
Noten