Sas Glas

Sas Glas

Fabrieksgebouwen aan de Fonteine omstreeks 1965, Bron: Gemeentearchief Schouwen-Duiveland Website Zeeuwse Ankers

Voormalige glasfabriek in Sas van Gent.

Geschiedenis van het bedrijf

Het begin

Sas Glas, bij oprichting in 1899 officieel 'de NV Nederlandsche Glassmelterijen (SA Glaceries Néerlandaises)' geheten, werd opgericht door enkele Belgische en Zeeuws-Vlaamse financiers. De keuze voor Sas van Gent was onder andere ingegeven door de beschikbaarheid van (goedkope) arbeiders, vooral afkomstig uit België. Sasglas was de eerste Nederlandse fabrikant van spiegelglas. De klanten zaten vooral in de Nederlandse grote steden.

Het inbedden van glasplaten bij Sas Glas in 1929. Bron: Zeeuws Archief, archief Glasfabriek Sas van Gent Website Zeeuwse Ankers

In de eerste jaren na de oprichting moet er flink worden geconcurreerd met Belgische glasfabrieken. Als Sas Glas een faillissement boven het hoofd hangt worden ze gered door het Franse SA Manufactures des Glaces et Produits Chimiques de Saint Gobain, Chauny et Cirey. Deze onderneming neemt Sas Glas over en het Sas van Gentse bedrijf gaat als NV verder als de NV Nieuwe Nederlandse Maatschappij tot het Vervaardigen van spiegelglas.

Fosfaatfabriek

In 1914 stichtte Sas Glas ook een fosfaatfabriek, met ongeveer 500 man personeel. De officiële bedrijfsnaam werd nu: 'NV Nieuwe Nederlandse Maatschappij tot Vervaardigen van Spiegelglas, Glazen Voorwerpen en Chemische Producten'. Naast superfosfaat werden hier ook zwavelzuur en andere bijproducten gefabriceerd. Na uitbreidingen telde de fabriek in 1929 ruim 850 werknemers. Ongeveer drie op de vier van hen was Belgisch.

Crisis

In de jaren dertig had Sas Glas erg te lijden onder de economische crisis. De fosfaattak leidde grote verliezen en werden niet goedgemaakt door de wel winstgevende glasafdeling. Dit leidde tot gedwongen ontslagen. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog telde het bedrijf minder dan 200 werknemers.

Herstel

Luchtfoto van de glasfabriek, jaren vijftig. Bron: Zeeuws Archief, archief Glasfabriek Sas van Gent Website Zeeuwse Ankers

Na 1945 volgde herstel. Vier jaar na de oorlog werden voor de eerste keer weer zwarte cijfers geschreven. Hierdoor nam het aantal werknemers begin jaren vijftig toe tot ongeveer 500.

In 1962 scheidde de fosfaatfabriek zich af van de glasfabriek. Deze tak ging verder als het bedrijf Zuid-Chemie (later: Rosier). In laatstgenoemde bedrijf worden momenteel ongeveer een half miljoen ton kunstmest per jaar gemaakt.

Speciale glassoorten

Werknemer aan het werk bij Sas Glas, 1964. Bron: Zeeuws Archief, archief Glasfabriek Sas van Gent Website Zeeuwse Ankers

Na de oorlog specialiseerde Sas Glas zich geleidelijk op de productie van speciale glassoorten. Hieronder vooral geëmailleerd, zonwerend, isolerend en gehard veiligheidsglas, zoals Securit-glas. In 1959 werd een speciale oven gebouwd voor de productie van autoruiten (DAF, Volvo en Ford) en ruiten voor de spoorwegen.

Vanaf 1967 startte Sas Glas met de productie van speciaal, gekleurd glas (Emalit) voor gebruik in deuren en decoratieve elementen. Doordat in de bouw steeds vaker glaselementen werden verwerkt ontwikkelt Sas Glas ook hiervoor speciaal glas (Parelio), dat de temperatuur in huis beter reguleerbaar maakt.

In de jaren tachtig ontwikkelt Sas Glas de nieuwe glassoort Cool-lite. Het zou het bedrijf internationale faam brengen. De naam van het bedrijf wordt definitief veranderd in Sas Glas. Het bedrijf specialiseert zich in architecturaal glas voor gevels. Hierdoor kunnen zeefdruktechnieken worden toegepast of glas gesmolten (Crea-lite).

Herstructurering

Rond de eeuwwisseling telt Sas Glas ongeveer 130 werknemers. Het gaat goed met het bedrijf en het besluit wordt genomen 12 miljoen gulden te investeren in een nieuwe productiehal. Toch zakt de markt opnieuw in. Door het Franse moederbedrijf Saint Gobin wordt in 2002 daarom een herstructureringsplan ingezet, waarbij de omslag wordt gemaakt van de productie van industriële halffabricaten naar de verwerking naar eindproducten voor de gevelbekledingsmarkt in de Benelux. Het gaat dan onder andere om dubbel glas en gezeefdrukt glas. Daarnaast wordt ingezet op export buiten de Benelux en worden kostenreducties in gang gezet, onder andere via het verminderen van het interne glasverlies en het stroomlijnen van de productie van zonwerend glas.

Beeld en geluid

In 2006 wint Sas Glas diverse prestigieuze prijzen voor de creatie van de glazen gevelbekleding van het instituut voor beeld en geluid in Hilversum. De glazen gevel van het gebouw is opgebouwd uit 2.244 panelen geëmailleerd reliëfglas, waarin bekende nationale mediafiguren zijn verwerkt. Mede door deze prijzen tonen diverse gerenommeerde bedrijven interesse in de vernieuwende producten van Sas Glas. De continuïteit van het bedrijf lijkt daarmee dan ook gewaarborgd.

Opnieuw crisis

Ondanks de fraaie vooruitzichten komt Sas Glas vanaf 2008 opnieuw in zwaar weer terecht. De kredietcrisis breekt uit en opdrachten worden uitgesteld. Vooral de crisis in de bouw breekt Sas Glas op. Er komt een vacaturestop, uitzendcontracten worden niet verlengd en uiteindelijk vallen ook ontslagen. Het bedrijf krijgt een nieuwe impuls als het van het moederbedrijf (Saint Gobain Glass) in 2012 toestemming krijgt om de productielijn van gelaagd glas over te nemen van een zusterbedrijf in Oostenrijk. Een zogenaamde autoclaaf, waarin glas onder hoge temperaturen en druk bijeen worden geperst.

Het glas voor de opvallende gevelbekleding van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid komt uit Sas van Gent, foto: Wikimedia Bron: Website Zeeuwse Ankers

Het einde

Ondanks alle poging het bedrijf van de ondergang te redden wordt in april 2014 bekend dat Sas Glas nog steeds verlies lijdt en de poorten zal moeten sluiten. Op dat moment werken nog 89 mensen bij het Sasse bedrijf. Aan een meer dan 100 jaar durende traditie is abrupt een einde gekomen. Op 1 juli 2014 gaat de stekker definitief uit het bedrijf.

Prestigieuze gebouwen

Sas Glas heeft een groot aantal belangrijke en prestigieuze gebouwen van glas voorzien. Naast het Instituut voor beeld en geluid in Hilversum zijn dat bijvoorbeeld het Wembley-stadion in Londen, de luchthaven van Luik, het operagebouw van Kopenhagen, het parlementsgebouw van Rusland of het WTC-gebouw in Rotterdam. Sas Glas borduurt hiermee overigens voort op een oude traditie. Al in 1684 was het moederbedrijf Saint-Gobain leverancier van het spiegelglas voor de Spiegelzaal van het paleis te Versailles.

Auteur

W. van Gorsel, 2017