Karmelieten

Karmelieten

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Naam van een geestelijke orde, die haar naam ontleent aan de berg Karmel in Palestina, waar zich al in de vroege eeuwen van het christendom kluizenaars vestigden, bij wie de verering van Elia een grote plaats innam. In 1209 kregen de karmelieten van de patriarch van Jerusalem hun leefregel van eenzaamheid, vasten en stilzwijgen. Daarmee waren de kluizenaars ordegeestelijken geworden. Hun regel werd 30 jan. 1226 door paus Honorius III bevestigd. Na de kruistochten zijn de karmelieten naar Europa gekomen. Dit heeft de structuur van hun orde veranderd. Alhoewel ze kluizenaars bleven en in dat opzicht verwant zijn aan de kartuizers, onderscheidden zij zich van laatstgenoemden doordat ze de structuur van de bedelorden overnamen en in de zielzorg werk zaam wilden zijn. In Vlissingen werd in 1410 een bestaand gasthuis met al zijn goederen afgestaan om daar een karmelietenklooster met kerk te vestigen. In 1426 werd deze schenking door paus Martinus V bevestigd en daarmee was het klooster te Vlissingen officieel in de orde opgenomen. Verschillende bekende Zeeuwse adellijke geslachten hebben dit klooster, dat gewijd was aan de H. Maagd, met schenkingen gesteund. Van het moederklooster te Brugge hadden de karmelieten van Vlissingen een gebied toegewezen gekregen om er te 'termineren' (rondgaan om te prediken, de biecht te horen en te collecteren). Dit termijn-gebied bestond in hoofdzaak uit Walcheren, Cadzand, Biervliet en de Vier Ambachten. Tot de bekende karmelieten an Vlissingen behoorde Gos(e)winus Hex die een aantal theologische werken heeft geschreven, betrokken was bij de stichting van het karmelietenklooster te Utrecht in 1468 en het tot wijbisschop heeft gebracht. De schenkingsvoorwaarden van Vlissingen noopten de karmelieten een huis met zes bedden voor arme reizigers ter beschikking te houden. In 1497 werden ze van deze verplichting ontheven. Na 1572 is het karmelietenklooster afgebroken om plaats te maken voor een nieuw stadhuis. De karmelieten van Vlissingen vielen toen terug op hun moederklooster. Vanuit hun Vlaamse provincie hebben de karmelieten nadien gewerkt in staties te Aardenburg, Hulst en Hontenisse.

AUTEUR

S.J.M. Hulsbergen

LITERATUUR

Canisius Janssen, Carmelkluis en Carmelwereld. Nolet en Boeren, Kerkelijke instellingen. Post, Kerkgeschiedenis. C. de Boer, Karmelietenkloosters. Schoengen, Monasticon Batavum.