Franca Treur

(Meliskerke, 23 juni 1979). Auteur en journalist.

Franca Treur is op 23 juni 1979 geboren in Meliskerke en woont momenteel in Amsterdam. Treur brengt haar jeugd door te midden van de koeien en landerijen, op een boerderij op het Walcherse platteland in een bevindelijk gereformeerd gezin. Na haar middelbare schooltijd verhuist ze naar de randstad, waar ze aan de Universiteit Leiden Nederlands en BRONNENwetenschap studeert.

Afstand van het geloof

In Leiden wordt ze lid van de reformatorische studentenvereniging Panoplia. Tijdens haar studie komt ze in aanraking met verhalen uit de Griekse en Romeinse mythologie en de veronderstelde overeenkomsten tussen deze verhalen en de verhalen uit de Bijbel. Ook neemt zij kennis van de Schriftkritiek. Hierdoor neemt ze uiteindelijk afstand van het geloof.

In 2006 wint zij een essaywedstrijd met het thema ‘macht en onmacht’ van NRC-Next, met Maak iets van je leven. Maar wat? Daarna werkt zij tot 2009 onder meer voor NRC Next en NRC Handelsblad. Tegenwoordig schrijft Treur als freelance journalist.

"Uiteindelijk is een verhaal een huis om in te wonen, ..."

Verhalen vormen de leidraad in het leven van Treur. Alles draait volgens haar om verhalen: de Bijbelverhalen uit de cultuur waarin ze opgroeide, maar ook verhalen over familieleden of mensen in het dorp. "Ik ben bijna geneigd om te zeggen dat het een soort kern vormt van wat een familie is, wat een familie met elkaar deelt, ook omdat je ze vertelt als je met elkaar bent, aan tafel, bij de koffie. Ik vind dat zoiets moois."

De kracht van verhalen is dan ook een belangrijk thema in haar debuutroman Dorsvloer vol confetti (2009). Het boek laat zich lezen als een verzameling scènes, een reeks verhalen die samen een portret schetsen van een orthodox milieu begin jaren negentig. "Uiteindelijk is een verhaal een huis om in te wonen, een huis om in lief te hebben en om in te schuilen als het dondert", aldus de schrijfster.

Dorsvloer vol confetti gaat over het meisje Katelijne dat eind jaren tachtig, begin jaren negentig in Zeeland opgroeit in een strenggelovig boerengezin. Als enig meisje tussen zes broers, wordt zij nauwelijks bij het boerenwerk betrokken. Hierdoor gaan ook de gesprekken aan tafel grotendeels aan haar voorbij. Haar gedachten gaan hun eigen gang en ze laat ze zich meeslepen door familieverhalen, dorpsroddels, Bijbelverhalen en bekeringsgeschiedenissen. Ook sprookjes, al mag ze die eigenlijk niet lezen, omdat het leugens zijn die haar afhouden van de ‘Waarheid’. Ze begint ook verhalen te verzinnen.

Het boek werd een bestseller. Het oer-Zeeuwse verhaal bleek een grensoverschrijdende thematiek en aantrekkingskracht te bezitten.

Door het onderwerp en haar achtergrond wordt Treur regelmatig vergeleken met de schrijvers Jan Siebelink en Maarten 't Hart, evenals zij afkomstig uit een streng-gereformeerd milieu waarmee ze eveneens hebben gebroken.

Tale Kanaäns

Haar boek lijkt sterk autobiografisch, maar de personages zijn verzonnen. De taal van Treur is doordesemd met Zeeuwse begrippen en de in reformatorische kringen gebezigde 'tale Kanaäns'. Treur wilde dan ook graag al die mooie oude woorden "die aan het verdwijnen zijn" in het boek bewaren.

Psychologische roman

Treur zelf ziet haar werk als een fictieve, psychologische roman. Het milieu waarin hoofdpersoon Katelijne opgroeit, wordt gedomineerd door het verhaal van de Bijbel. Dat verhaal is daar tot ‘Waarheid’ verheven, en andere verhalen zijn daardoor per definitie gevaarlijk. BRONNEN wordt er gewantrouwd. Wanneer Katelijne haar vraagtekens zet bij het verhaal van de Bijbel en haar eigen verhalen vertelt, wordt het traditionele gereformeerde boerenleven dan ook onmiddellijk ontregeld.

Deze traditionele wereld is niet bestand tegen creativiteit, zij kan niet omgaan met kunst, die per definitie grenzen opzoekt en overschrijdt. Geloven op gezag is geloven in het verhaal van een ander. Treur ziet het als een groot geluk, wanneer je er in slaagt je te onttrekken aan de macht van een collectief verhaal en je in staat bent om je ‘eigen huis’ in te richten.

De knappe plot van het verhaal is een wijze les binnen het milieu van de hoofdpersonen, maar ook voor hen daarbuiten. De confetti die dan over de dorsvloer dwarrelt is geperforeerd uit stichtelijke BRONNEN. De letters komen zo in nieuwe connotaties neer op de dorsvloer, hetgeen verwijst naar de jongste dag, waarop iedereen wordt geoordeeld.

In 2010 won Franca Treur de Selexyz debuutprijs met Dorsvloer vol confetti. Het boek werd meerdere malen genomineerd,o.a. voor de NS-Publieksprijs.

Eind 2010 werd bekend dat Column Film de filmrechten van Dorsvloer vol confetti heeft gekocht. Regisseur Tallulah Schwab gaat het boek vanaf juli 2013 verfilmen. In de loop van 2014 moet de film in première gaan. De opnames zullen gedeeltelijk in Zeeland plaatsvinden.

Debat en kritiek

Binnen de reformatorische kring ontstond rondom de verschijning van Dorsvloer vol confetti, een heus debat tussen hen die meenden dat Treur de gemeente een spiegel voorhoudt (hieruit blijkt dat er altijd plaats moet zijn voor discussie over het Woord binnen het gezin) en zij die Treur hard veroordelen, omdat ze het geloof verlaten heeft en in haar debuutroman juist de band tussen de christenen en de ontvangst van het Woord (dat als enige verlossingsmiddel geldt) ontbreekt.

De meningen variëren van bewondering voor een knap geschreven boek, tot de negatieve kritiek van Treurs oud-docent van het Goese Calvijncollege Leo Kosten, die het succes van zijn pupil onterecht vindt. Lees meer in het Reformatorisch Dagblad van 4 november 2009.

Publicaties

-Dorsvloer vol confetti, Amsterdam: Prometheus, 2009, 219 pag.

Het 12-jarige meisje Katelijne groeit begin jaren negentig van de twintigste eeuw samen met haar broers op in een reformatorisch boerengezin op het Zeeuwse platteland. Zij zoekt haar geluk in allerlei verhalen.

-Essay Maak iets van je leven. Maar wat? Winnaar essaywedstrijd ‘macht en onmacht’ van NRC Next, november 2006

-Uitzending Netwerk 3 december 2009 over de ontvangst van Dorsvloer vol confetti in Meliskerke, met Jan Siebelink en Maarten 't Hart. http://www.youtube.com/watch?v=sNc8h2WX3bI

-De waarheid van het verzinsel, In Zeeuws Tijdschrift 60/ 3-4, (2010) 31-33.

- Net als vroeger in Winterboek; samengesteld door Gerbrand Bakker, Amsterdam, Cossee, 2011 (pag. 46 t/m 56)

-Circes laatste kus, in: De Gids (2012/2, pag. 206-209)

Het literaire tijdschrift De Gids heeft in dit nummer als thema 'het onbehagen bij de man'. Dit naar aanleiding van het 45 jaar oude artikel 'het onbehagen bij de vrouw' van feministe Joke Smith. "Hoe zit het nu met de man, is hij gelukkig, zijn er misschien biologische oorzaken voor de rolverdeling tussen man en vrouw?" Ook Franca Treur reageerde met Circes laatste kus. Een tijdloos verhaal over Circe en de aangespoelde Odysseus.

-Doorbreken in booming Brazilië in: PZC Cultureel Supplement, 10 mei 2012.

-Speling van het licht in: Zondig in Zeeland (Rotterdam: Kick Uitgevers, 2012) 56. Het boek bevat 26 verhalen van Zeeuwse auteurs waarin wordt afgerekend met het traditionele beeld van de provincie Zeeland.

-Vader als vader, in: HP-de Tijd, oktober 2012

-Het rood en het zwart in: De Groene Amsterdammer (10 januari 2013)

De volgende roman van Franca Treur wordt verwacht in het najaar van 2013.

Prijzen

-Essaywedstrijd NRC-Next 2006 met thema Macht en onmacht voor Maak iets van je leven. Maar wat?[1]

-Selexyz debuutprijs 2010

-Jan Bruijns-prijs 2010

Nominaties voor:

- NS Publieksprijs 2010

- AKO BRONNENprijs 2010

AUTEUR

Anya Marinissen, 2013