Dreischor (drieskire, Driesschyere, Dreysschiere, Dreysscher E.a.,)

Dreischor (drieskire, Driesschyere, Dreysschiere, Dreysscher E.a.,)

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

(dial. Dreister). De tot 1961 zelfstandige gemeente Dreischor bestond uit de Polder van Dreischor, het Nieuwlanden Meerlandpoldertje waarin het dorp Dreischor, en het gehucht Bellaert (Belden). Nu behoort Dreischor tot de gemeente Brouwershaven. Woonkern Dreischor met omliggend gebied 840 inw. (1980). Dreischor is het gaafst bewaarde ringdorpvan Schouwen-Duiveland. De kerk ligt op een ruim omgracht terrein, waar de huizen in een wijde kring omheen staan. De naam Dreischor houdt waarschijnlijk geen verband met 'drie schorren' maar is afgeleid van Dries (onbewerkt land), hier een als schapenweide gebruikt schor.

Wapen: Dit komt reeds voor op de kaart van Schouwen van 1540. Het stelt de drie schorren Beldert, Maye en Sirjansland voor, waaraan volgens de overlevering de plaats zijn naam te danken zou hebben. Smallegange geeft echter een geheel ander wapen: ingehoekt gedeeld van goud en azuur.

Vlag: De vlag van de voormalige gemeente is ingesteld bij gemeenteraadsbesluit van 7april 1954. Ook deze bevat de drie schorren, maar in meer gestileerde vorm.

Varia: Dreischor bezit een landbouwmuseum. Kermis op de eerste maandag-, dinsdag- en woensdagavond na 24 juni; de kermis begint op de daaraan voorafgaande zaterdagavond.

Monumenten: Dreischor is in 1973 aangewezen als beschermd dorpsgezicht. In verband hiermee is Dreischor de eerste kleine kern in Zeeland waar 15 woningwetwoningen zijn gebouwd die qua vorm en verhouding zijn aangepast aan de karakteristieke en bijzondere schaal van het oude ringdorp.

N.H.Kerk, eertijds gewijd aan St.-Adriaan, de heilige van de huidenvetters, is een tweebeukige hallenkerk, grotendeels uit de 15^e eeuw. Het vijfzijdige gesloten koor dateert uit de I4e eeuw. De toren verzakte al tijdens de bouw. De schuinstand hieruit voortkomend heeft men tijdens de bouw steeds gecorrigeerd, zodat de toren enigszins krom-is geworden. Het oostelijk gedeelte van de zuidbeuk is in de 18e eeuw ingericht als grafkapel voor de ambachtsheren. Het bevat grafmonumenten voor de gebroeders Cornelis en Johan Ockerse en een grafmonument voor mr. Pieter Mogge van Renesse, ontworpen door A. Wapperon en uitgevoerd door Mathijs van Norge. Mr. Pieter Mogge bepaalde in zijn testament, dat de stad Zierikzee na zijn dood f. 420.000,zou ontvangen voor het oprichten van een Hoge School. In 1873 is de zuidbeuk ernstig verminkt. Onder leiding van architect M.J.J. van Beveren werd de kerk van 1954-1968 gerestaureerd.

Het raadhuis ('t plaesen'uus) is gebouwd in 1637. Het heeft een trapgevel, met links ernaast een rijk versierde ingang. Het fries onder het fronton bevat de spreuk 'Doet wel en vreest niemant' waarnaast rechts het wapen van de baljuw J. van Stavenisse en links een niet geïdentificeerd wapen. In de gevel bevindt zich een beeld van vrouwe Justitia, geflankeerd door de wapens van provincie en gemeente.

Een hoefstal of travalje staat naast de toegang tot het kerkterrein aan de kerkgracht tegenover de voormalige dorpssmederij. Het kasteel "Huis Windenburg', reeds in 1401 vermeld, bezat een donjon met een diameter van 17,5 m en muren met een dikte van 3,5 m. Het kasteel werd eertijds be woond door de baljuw als vertegenwoordiger van de ambachtsheer. Dreischor was een hoge heerlij kheid. In 1887 is het kasteel afgebroken. Daarbij werd bepaald, dat de funderingen tot op de begane grond bewaard moesten blijven. Op deze fundamen ten, na de ramp van 1953 blootgelegd, is de ambtswoning voor de burgemeester gebouwd. Na opheffing van de zelfstandige gemeente Dreischor is het particulier bezit geworden.

De korenmolen `De Koekoek', voorheen Aeolus of Oostmolen geheten, dateert uit 1739. Het is een flinke ronde ongetailleerde bovenkruier zonder stelling, nu gebruikt alswoonhuis.

Geschiedenis: De eerste inpoldering vond plaats rond 1100 en omvatte zowel Dreischor als Sir-Jansland. In 1206 wordt de plaats als Drieskire vermeld en later in dezelfde eeuw als Driesschyere. Bij de St.-Aagtenvloed in 1287 vloeide de polder in en ontstond een brede stroomgeul, het zg. 'Dijkwater', die de polder in tweeën deelde. Het westelijk deel, de Dreischorpolder, werd in 1300 herdijkt. In 1305 volgde de bedijking van het oostelijk deel, dat Nieuw Dreischor of Sir-Jansland werd genoemd. De Dreischorpolder was een eiland, in het noorden door de Grevelingen, in het westen door de Gouwe en Sunnemaire en in het oosten en zuiden door het Dijkwater omspoeld. Door de inpoldering van Noordgouwe in 1374 werd Dreischor met Schouwen verbonden. In 1343, 1367, 1570 en 1953 vonden er overstromingen plaats. Oostelijk van het ringdorp Dreischor lag aan

het Dijkwater het vissersdorpje Maije, waar een aantal haringbuizen zijn thuishaven had. Hier wachtten ook koopvaardijschepen met bestemming Zierikzee op gunstig tij en goede windrichting. Door opslibbing van 't Dijkwater ging in de 16e eeuw de rede van Maije verloren. Vanuit Maije werden veerdiensten onderhouden op Oude Tonge, Herkingen en Duiveland. Wat meer landinwaarts lag aan het Dijkwater het haventje Bellaert (Beldert), waar een kapel stond, gewijd aan St. Leonard. In 1356 schonk J. van Chatillon, ambachtsheer van Dreischor, privileges aan Dreischor. Er mocht elke donderdag bij de haven van Belden paardenmarkt worden gehouden. Alle inwoners van Dreischor waren verplicht hun landbouwprodukten te Beldert te verhandelen. Tot 1953, toen het resterende Dijkwater werd afgedamd, is Belden als haven blijven bestaan. Dreischor is altijd een landbouwgemeente geweest. Tot het einde van de vorige eeuw was de meekrapcultuur (zie Meekrap) belangrijk. Te Dreischor stonden de meestoven `de Mol' en `de Hond'. Een ander voornaam gewas was vlas. Dreischor was het centrum van de vlasindustrie op Schouwen-Duiveland. In 1961 was het bestuur van de Cooperatieve Vlaszwingelturbine te Dreischor genoodzaakt zijn machines en gebouwen te verkopen door de opkomst van de vele kunststoffen en de Russische concurrentie. De vele zwartgeteerde schuren in Dreischor herinneren nog aan de tijd dat vlas belangrijk was.

AUTEUR

S.J.M. Hulsbergen

LITERATUUR

Grijpink, Register op de parochiën. Zie verder bibliografie, topografische ingang.

AFBEELDING

Overzichtskaart Dreischor. Luchtfoto van het ringdorp Dreischor, in de ring de N.H. Kerk. De N.H. Kerk op de ring te Dreischor. Grafmonument van Pieter Mogge in de N.H. Kerk te Dreischor. Tekening van het Huis Windenburg te Dreischor, door J. Hildernisse. Het raadhuis te Dreischor, gebouwd in 1637. Woning, gebouwd op de fundamenten van het kasteel 'Huis Windenburg'