Kartuizers

Kartuizers

Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984

Religieuze orde, in 1080 gesticht te Cartusia of Cartusium (La Chartreuse). De levenswijze van de kartuizers verschilde sterk van die van de kloosterlingen uit andere orden en dat verschafte deze monniken een geheel eigen plaats. Een kartuizer klooster bestond uit een complex van cellen, kleine huisjes met tuintjes, waardoor het kluizenaarsideaal en het leven als gemeenschap de meest gewenste vorm kreeg. Op zonen feestdagen werd gezamenlijk de dienst gedaan en gebeden. Op die dagen werd er ook tezamen gegeten in de refter. In de week werden de officies verricht in het bidhoekje van hun kluis, dat dan gezien moest worden als een kranskapelletje van het grote geheel. Eenmaal per week mochten zij zich gezamenlijk buiten hun klooster begeven. De kleding bestond uit een wit wollen habijt met scapulier. Het klooster was berekend op een prior, twaalf religieuzen en vijf à zeven lekebroeders. In Zeeland hebben de kartuizers maar één klooster gehad, het St.-Hicronymusklooster of Sionsberg te Schuddebeurs onder Noordgouwe. Het werd in 1434 gesticht door Johannes Lievenszoon en zijn vrouw Dierewy van Zijll. In 1436 werd dit klooster in de orde der kartuizers opgenomen. In 1566 werd het klooster geteisterd door de beeldenstorm. De monniken vluchtten in 1572 en de gebouwen zijn tijdens het beleg van Zierikzee verwoest en in 1579 afgebroken. Alleen de kloosterweg bewaart nog de herinnering aan wat hier eenmaal heeft gestaan. De bijbel van het St.-Hieronymusklooster is in het bezit van de Provinciale Bibliotheek. Enkele kartuizers van Sion hebben meer bekendheid gekregen, maar het is zeer de vraag of deze stamt uit hun Zeeuwse tijd. Wij noemen: Aegidius Aurifaber of Gillis Goudsmit, overleden 20 februari 1466. Enkele van zijn sermoenen zijn bewaard gebleven, maar het meest bekende boek dat op zijn naam werd gezet, het Speculum Exemplorum, 1236 exempelen tot gebruik bij de prediking, schijnt niet van zijn hand te zijn. Jacobus van Gruyt roede, uit het klooster te Luik, waar hij 22 februari 1475 stierf, was van 1445 tot 1447 prior van Sionsberg. Gijsbertus Theodorici Ruitenberg uit het klooster der kartuizers te Utrecht, waar hij 6 november 1557 werd begraven, was hier ook enkele jaren prior.

AUTEUR

S.J.M. Hulsbergen

LITERATUUR

Meertens, Letterkundig leven. Bijdragen tot de geschiedenis van het bisdom Haarlem XXIX, 329. Idem, LIII, I 65. Idem, L V, 204. Römer, Kloosters en abdijen. Moens Van Bloois, Klooster Zion. Nolet en Boeren, Kerkelijke instellingen. Engelbrecht, Werkende stilte.