Hansweert (hannekinswaerde, Hannekijnswaard; In De Volksmond Hanswest)
| Hansweert (hannekinswaerde, Hannekijnswaard; In De Volksmond Hanswest) |
|---|
Inhoud
Het dorp: kenmerken
Dorp in de gemeente Reimerswaal,Zuid-Beveland; tot 1 januari 1970 behorend tot de vroeger zelfstandige gemeente Kruiningen; gelegen aan beide kanten van de zuidelijke uitmonding van het kanaal door Zuid-Beveland. Hansweer telt op dit moment (2021) 1675 inwoners. Het dorp had een druk scheepvaartverkeer dat door de aanleg van het nieuwe Schelde-Rijnkanaal in 1975 is verminderd. Hansweert was lang een belangrijke afvaartplaats voor de veren op Vlaanderen: tussen ca. 1500-1880 een particulier veer en van 1866-1943 Provinciale Stoombootdienst op Walsoorden, waarbij de stoomtram van Hansweert naar het spoorwegstation Vlake een onderdeel vormde van de verbinding met oostelijk Zeeuws-Vlaanderen (1913-1933).
Al vroeg begonnen veerdiensten naar Hansweert te varen. Met koetsen reed men de reizigers naar het treinstation bij Vlake. Daarna ging een tram naar Vlake rijden. In de jaren twintig van de vorige eeuw startten de eerste ondernemers met autobussen.
Geschiedenis
In 1440 werd binnen de parochie Kruiningen de kapel van O.L.V. en St. Thomas te Hansweert vermeld. Tussen Hansweert en de dijk van Yerseke naar Kruiningen lag voor 1324 reeds een zware binnendijk, de Zanddijk, ter bescherming van de Brede Watering ten westen van Yerseke (de Westwatering) tegen inundatie uit het oosten. Deze dijk beschermde in 1530 en 1532, toen de Oostwatering verdronk, de Westwatering voor katastrofale overstromingen; eveneens in 1808 toen de Scheldedijk bij Hansweert doorbrak en de polder Kruiningen overstroomde.
De Eerste Wereldoorlog verloopt dramatisch voor België. Het leger van koning Albert wordt teruggedrongen. Met het Duitse bombardement van Antwerpen (oktober 1914) vluchten honderdduizenden Belgen naar Zeeland. Via Vlissingen en Hansweert zoeken ze een veilig heenkomen. In boerenschuren, kerken, scholen en dergelijke vinden ze onderdak. In Hansweert overwinteren duizenden va hen in scheepsruimten.
In de Tweede Wereldoorlog raakt Hansweert zwaar beschadigd bij de Duitse inval in 1940. Niet alleen gaan delen van straten in vlammen op, ook de toren van de Rooms-Katholieke kerk verliest zijn spits. Het Nederlandse bunkertje aan de buitenhaven (nu verdwenen) speelt in mei 1940 geen rol van betekenis. Door zijn strategische ligging wordt het dorp diverse keren beschoten. In 1943 overplaatsing van de veerhaven naar Kruiningen (veer Kruiningen-Perkpolder).Eind oktober 1944 melden zich hier de Canadese bevrijders.
Bij de ramp van 1953 brak de dijk bij Kruiningen, waardoor het oostelijk deel van Hansweert onder water kwam te staan. Opnieuw was de Zanddijk waterkerend.
Lange tijd lag Hansweert als knooppunt op de kortste route tussen de haven van Rotterdam en de haven van Antwerpen, maar dat veranderde nadat in oostelijk Reimerswaal het Schelde-Rijnkanaal werd gegraven. De kortste route tussen de steden Antwerpen en Rotterdam werd hiermee verlegd van Hansweert naar het gebied tussen Bath en de Brabantse Wal. De plaatselijke economie in Hansweert kreeg hiermee een enorme klap te verwerken. Na een bruisend tijdperk begon hiermee een lange periode van verpaupering en verval. In deze periode werd ook het gedeelte van het dorp gelegen aan de oostzijde van het kanaal (Hansweert-Oost) geheel gesloopt om plaats te maken voor de nieuwe voorhaven. Dit was onderdeel van de verlegging van het kanaal door Zuid-Beveland, waarmee het kanaal ook verder van het dorp kwam te liggen.
Sinds 2005 vaart er een voetveer naar Perkpolder. In 2011 werd deze dienst gestaakt, maar in 2014 hervat als zomerveer voor fietsers en voetgangers. In 2018 is aangekondigd dat er de komende jaren een dijkverzwaring zal worden uitgevoerd met wellicht gevolgen voor het dorp dat tot tegen de teen van de zeedijk aan is gebouwd.
Varia
Kermis op tweede paasdag en de daarop volgende dinsdag en woensdag.
Auteur
S.J.M. Hulsbergen, J.A. Trimpe Burger. Herzien: W. van Gorsel, 2021.
Literatuur
Zie bibliografie, topografische ingang.
Encyclopedie van Zeeland, 1982-1984
Bronnen
Frank de Klerk
